Biblioteka Miejska w Cieszynie od 75 lat jest najważniejszym ośrodkiem kształtowania kultury czytelniczej w środowisku lokalnym. Instytucja usytuowana w zabytkowej kamienicy, przy głównej arterii handlowej biegnącej od Rynku do Wzgórza Zamkowego posiada 4 placówki filialne, w tym trzy o charakterze uniwersalnym i jedną specjalistyczną, z której usług korzystają osoby z dysfunkcją narządu wzroku.
W październiku 2014 roku dobiegła końca realizacja projektu „Biblioteka +”- modernizacja i doposażenie zabytkowego budynku Biblioteki Miejskiej w Cieszynie sfinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Gminy Cieszyn. Priorytetem zadania było m.in. przystosowanie budynku do potrzeb osób niepełnosprawnych – budowa windy osobowej i likwidacja barier architektonicznych, by z usług biblioteki mogły korzystać również osoby starsze i niepełnosprawne. W wyniku modernizacji budynku powstała również pracownia multimedialna TWOJEmedia wyposażona w sprzęt audiowizualny, komputery i inne urządzenia cyfrowe, dzięki którym stworzyliśmy nową ofertę edukacji czytelniczej dla najmłodszych, będącą połączeniem tradycyjnych zasobów bibliotecznych i nowych technologii. W roku bieżącym, dzięki środkom finansowym pozyskanym z Budżetu Obywatelskiego miasta Cieszyna, sprzęt w pracowni został wymieniony na nowy. Podczas tegorocznych wakacji korzystają z niego Seniorzy uczestniczący w projekcie Śląska Akademia Senior@, prowadzonym przez bibliotekę w partnerstwie z Fundacją Partycypacji Społecznej oraz dzieci, które biorą udział w warsztatach programowania i robotyki.
Biblioteka Miejska w Cieszynie prowadzi szeroką działalność kulturalno-edukacyjną skierowaną do dzieci, młodzieży i dorosłych. Dorośli użytkownicy instytucji, w tym Seniorzy biorą udział w Narodowym Czytaniu, spotkaniach autorskich i podróżniczych, promocjach nowo wydanych książek, w tym tomików poetyckich, cyklicznych kursach komputerowych i językowych, Dyskusyjnym Klubie Książki, wieczorkach poetyckich czy wystawach literackich.
Biblioteka posiada również w swoim dorobku wiele cennych inicjatyw wydawniczych. Są to tomiki wierszy lokalnych poetów, m.in. wydany w 2017 roku tomik pt. „Ze studni” z utworami literatów zrzeszonych w działającej przy Bibliotece Miejskiej grupie poetyckiej pn. Cieszyńska Studnia Literacka.
Sporym zainteresowaniem mieszkańców cieszą się również takie publikacje, jak: „Strofy sercem pisane. Cieszyn w poezji polskiej w XIX, XX i XXI stuleciu” autorstwa cieszyńskiej polonistki Beaty Sabath, „Historie zwyczajne i nadzwyczajne, czyli znani literaci na Śląsku Cieszyńskim” Joanny Jurgały-Jureczki czy wydany w 2018 roku zbiór opowiadań dla dzieci pt. „Legwan i inne opowiadania”, powstały w ramach projektu unijnego „Emocje baz granic”, zrealizowanego we współpracy z Fundacją Całe Czechy czytają dzieciom. Do współpracy przy pisaniu zbioru zaprosiliśmy czołowych pisarzy polskich i czeskich, takich jak: Paweł Beręsewicz, Zuzanna Orlińska, Ewa Stadtmuller, Alena Ježková, Petra Soukupová i Michal Viewegh. W ubiegłym roku, mimo pandemii, udało nam się wydać tomik wierszy Joanny Gawlikowskiej pt. „Na obłoku” z ilustracjami Stefanii Bojdy. Wszystkie nasze publikacje dostępne są w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej.
„Nikt nie rodzi się czytelnikiem, czytelnika trzeba wychować”, świadomi znaczenia tegoż cytatu, szczególnie bogatą ofertę kierujemy do najmłodszych użytkowników biblioteki. Do największych przedsięwzięć w tym zakresie należą: interdyscyplinarne projekty będące przekładem przedmiotowej i podmiotowej literatury, realizowane w teatrze w partnerstwie ze Szkołą Tańca Marioli Ptak, happeningi czytelnicze w Parku Pokoju, Noc z Andersenem, akcje Wakacje z książką i Ferie z biblioteką. Oferta edukacji czytelniczej dla najmłodszych, realizowana przez Oddział dla dzieci obejmuje m.in.: spotkania autorskie, występy teatralne, rodzinne spotkania czytelnicze dla mam i dzieci do lat trzech, zajęcia literackie w Strefie czytania, warsztaty booktalkingu, akcję „Bajkowe podwieczorki” – czytanie dobranocek dla najmłodszych w witrynie Biblioteki z wykorzystaniem teatrzyku Kamishibai (w ramach ogólnopolskich obchodów Tygodnia Czytania dzieciom), czytanie przedszkolakom na Wzgórzu Zamkowym przez wolontariuszy czy warsztaty bajkoterapii. Realizując program edukacji czytelniczej bardzo cenimy sobie współpracę z przedszkolami i szkołami podstawowymi, które przyprowadzają do biblioteki zorganizowane grupy dzieci na lekcje biblioteczne czy uroczystości pasowania na czytelnika. Dwa lata temu przystąpiliśmy również do akcji Z książką na START, dzięki której każdy przedszkolak
w wieku 3-6 lat, który zapisze się do Biblioteki otrzyma w prezencie Wyprawkę Czytelniczą, a w niej książkę „Pierwsze czytanki dla…” oraz Kartę Małego Czytelnika. Akcja ta jest kontynuacją projektu „Mała książka – wielki człowiek” prowadzonej w grupie trzylatków. Przede wszystkim jednak w dziale dziecięcym czekają na najmłodszych półki pełne nowych, pięknie ilustrowanych książek oraz bogata oferta audiobooków, czyli książek, które… czytają się same.
Obecność książek w naszym życiu jest aktualnym i skutecznym sposobem na stawianie czoła wyzwaniom dzisiejszych, trudnych czasów, zwłaszcza podczas pandemii. Stąd bardzo cieszyliśmy się, iż mimo wprowadzonych, w ubiegłym roku, przez rząd obostrzeń,
w praktyce skutkujących zamknięciem instytucji kultury w całym kraju, biblioteki, z zastosowaniem zasad sanitarnych, mogły przynajmniej wypożyczać swoje zbiory mieszkańcom. Literatura, jak żadna inna dziedzina sztuki, pomaga przetrwać trudne chwile w życiu i podnieść na duchu w momentach zwątpienia. W roku ubiegłym, pomimo lockdownu i wprowadzonych ograniczeń, odnotowaliśmy prawie 7 tysięcy zarejestrowanych czytelników, którzy wypożyczyli ponad 150 tysięcy książek, zbiorów specjalnych i czasopism.
Modernizacja i doposażenie, w połączeniu z bogatymi zbiorami i wykwalifikowaną kadrą sprawiły, iż Biblioteka Miejska jest dzisiaj odpowiadającym współczesnym standardom, wielofunkcyjnym centrum informacyjnym, z bogatą ofertą edukacji czytelniczej skierowaną do wszystkich bez wyjątku mieszkańców miasta. Myślę, że śmiało można powiedzieć, że jest ona nowoczesną instytucją kultury z solidną tradycją.
Z podziękowaniem dla Zespołu Pracowników Biblioteki Miejskiej w Cieszynie i serdecznymi życzeniami dla naszych Czytelników.
Izabela Kula
Dyrektor
Biblioteki Miejskiej w Cieszynie
Do napisania niniejszego tekstu skłonił mnie artykuł zamieszczony w nr. 54/55 Tramwaju Cieszyńskiego pt. „Koniunktura literacka na Śląsku Cieszyńskim”, którego autor, piszący pod pseudonimem Florianus, wyraził krzywdzące, w mojej ocenie słowa pod adresem cieszyńskich bibliotek, a więc także Biblioteki Miejskiej w Cieszynie, którą mam zaszczyt kierować oraz szkół. W owym artykule, notabene bardzo ciekawym, autor napisał: (…) literatura nie powstaje w izolacji i potrzebuje nowych pokoleń czytelników, których trzeba do literatury pięknej mądrze wychować i przyzwyczaić, a nie umie tego zrobić szkoła czy lokalne instytucje wprost do tego powołane jak biblioteki czy książnice, które owszem, książkami się zajmują, ale nie doceniają potencjału literatury artystycznej. Pragnę uspokoić mieszkańców Cieszyna, iż znamy swoją misję, która polega na upowszechnianiu czytelnictwa i staramy się ją realizować najlepiej jak umiemy. Dowodem na to niech będą wyróżnienia i nagrody przyznane Bibliotece Miejskiej, takie jak: Statuetka w ogólnopolskim Konkursie na najlepiej przeprowadzoną kampanię społeczną Cała Polska czyta dzieciom (2009 r.), Super Statuetka w ogólnopolskim Konkursie na najlepiej przeprowadzoną kampanię społeczną Cała Polska czyta dzieciom (2010 i 2011 r.), 7. miejsce w ogólnopolskim Rankingu Rzeczpospolitej i tytuł „Najlepszej biblioteki województwa śląskiego” w konkursie organizowanym przez Rzeczpospolitą
i Instytut Książki (2019 i 2020 r.), 3. Miejsce w ogólnopolskim konkursie Mistrz Promocji Czytelnictwa organizowanym przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich i Polską Izbę Książki (2012 i 2020 r.). Biblioteka została również doceniona przez władze lokalne. W 2011 roku Zarząd Powiatu Cieszyńskiego przyznał instytucji Nagrodę Powiatu Cieszyńskiego im. ks. Leopolda Jana Szersznika w kategorii upowszechniania kultury, a rok później przyznana została także Nagroda Miasta Cieszyna. Jednak największą nagrodą zawsze było i jest dla nas uznanie naszych Czytelników i serdeczny kontakt z biblioteczną publicznością.
W swoim artykule, Pan Florianus, słusznie zresztą zauważa, że przebojem literatury dziecięcej ostatnich pandemicznych miesięcy były książki Agaty Romaniuk o cieszyńskiej szajce kocich detektywów. Niestety przy tej właśnie okazji autor artykułu zarzuca cieszyńskim bibliotekom i szkołom, że „nie doceniają potencjału literatury artystycznej”. Otóż w 2020 roku Biblioteka Miejska w Cieszynie zorganizowała dwa spotkania autorskie z panią Agatą Romaniuk, w których udział wzięły cieszyńskie szkoły podstawowe. Odbyły się one niestety on-line, z uwagi na wprowadzone przez rząd obostrzenia. W tym roku, w witrynach instytucji przygotowana została piękna wystawa promująca wydanie „Kociej Szajki”. Byliśmy również współorganizatorem promocji książki „Kocia Szajka i ucho różowego jelenia”, która odbyła się 16 czerwca br. przed kawiarnią Presso na Wzgórzu Zamkowym. Dowodem na zaangażowanie się instytucji w premierę obu części „Kociej Szajki” jest logo Biblioteki Miejskiej w Cieszynie, które wydawca umieścił na okładce obu książek. Być może należało zrobić więcej w zakresie tego wydarzenia, ale wprowadzone restrykcje uniemożliwiały realizację wielu naszych pomysłów. Nadrabiamy to obecnie, prowadząc warsztaty czytelniczo-literackie wokół „Kociej Szajki”
w ramach akcji „Wakacje z biblioteką”.
