W dniu 20 listopada 2019 r. kampus cieszyński Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach rozbrzmiewał głosami uczestniczek i uczestników konferencji międzynarodowej Nierówna Edukacja. Forum wymiany myśli i doświadczeń. Podmiotami organizującymi wydarzenie były: społeczność pedagogów Wydziału Sztuki i Nauk o Edukacji UŚ, Związek Nauczycielstwa Polskiego Zarząd Główny, ZNP Oddział Śląski z siedzibą Zarządu
w Katowicach, ZNP Oddział Cieszyn oraz Fundacja Paradygmat. Komitet organizacyjny konferencji pracował pod kierunkiem dr hab. Elżbiety Górnikowskiej-Zwolak, prof. UŚ, która kierowała też całością obrad. Sekretarzami konferencji, czuwającymi nad jej przebiegiem byli mgr Iwona Donocik oraz mgr Sebastian Mrózek. Dumą organizatorów było pozyskanie honorowego patronatu nad wydarzeniem, tak znaczących instytucji jak: Rzecznik Praw Obywatelskich, JM Rektor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Starosta Powiatu Cieszyńskiego, Burmistrz Miasta Cieszyna oraz Zespołów Naukowych: Pedagogiki Młodzieży, Pedagogiki Społecznej, Pedagogiki Specjalnej przy Komitecie Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk i Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego.
Występowanie nierówności w dostępie do pożądanych dóbr, a edukacja niewątpliwie do nich należy, jest zjawiskiem, które nie ma barw narodowych. Dlatego można i warto o nim rozmawiać w gronie osób z różnych krajów, a nawet obszarów świata. Wśród uczestników konferencji znaleźli się reprezentanci zarówno polskich jak i zagranicznych ośrodków naukowych, co pozwoliło na twórczą wymianę stanowisk i poglądów. W czasie sesji plenarnej znamienici naukowcy zaprezentowali przygotowane z okazji konferencji wystąpienia. Profesor Milon Potmesil z Univerzita Palackeho w Olomounci w swoim referacie Unequal education – searching for equality, z podtytułem Resources for finding balance in inclusive education przybliżył problematykę nierównego traktowania w procesie edukacji osób z niepełnosprawnościami. Autor zaprezentował wyniki szeroko zakrojonych badań, które prowadzone były z wykorzystaniem narzędzia skali badania nastrojów, obaw i postaw nauczycieli mających do czynienia z osobami niepełnosprawnymi (SACIE).
Prof. Zhang Mei z Leshan Normal University, Sichuan, Chiny (która jednocześnie rozpoczęła swój pobyt jak profesor wizytująca Uniwersytetu Śląskiego) przygotowała wystąpienie, zatytułowane Developing special education to promote educational equity. Prof. Zhang przedstawiła aktualny stan edukacji osób niepełnosprawnych w Chinach oraz skupiła się na osiągnięciach chińskiego rządu
w tym obszarze. Ponadto zwróciła uwagę na specjalistyczne dokumenty promujące edukację specjalną, miliardowe inwestycje wspierające ten sektor edukacji, uwzględnienie specjalnych szkoleń nauczycieli w krajowym programie szkoleniach oraz chińskie inicjatywy promujące równość edukacji osób niepełnosprawnych.
Kolejna prelegentka występująca w sesji plenarnej – prof. dr hab. Marzenna Zaorska z UWM w Olsztynie zagadnienie nierówności w edukacji także rozpatrywała w odniesieniu do osób z niepełnosprawnościami, ale już na gruncie polskim.
W wystąpieniu opartym na przeprowadzonych przez siebie badaniach prof. Zaorska zaprezentowała opinie na temat edukacji integracyjnej uczestników procesu edukacyjnego: nauczycieli szkoły podstawowej ogólnodostępnej, uczniów klas ósmych szkoły podstawowej ogólnodostępnej oraz rodziców tych uczniów.
Połączenie internetowe udało się również uzyskać z prof. dr Gracielą Slesaransky-Poe z Arcadia University w Glenside w USA, dziekanem i założycielką The School of Education. Swoje wystąpienie prof. Slesaransky-Poe zatytułowała jako: Visions and Goals of the President’s Commission on Justice, Equity, Diversity and Inclusion (JEDI) at Arcadia University in USA. Przybliżyła tytułowe wizję i cele Prezydenckiej Komisji do spraw Sprawiedliwości, Równości, Różnorodności i Inkluzji. Przedstawiła wartości (za nowo wybranym Prezydentem Uniwersytetu dr. Ajayem Nairem, first person of color to serve as institution’s president), którymi chcą kierować się i postrzegają jako nadrzędne w procesie edukacji jego realizatorzy.
Interesujące naukowo i społecznie kwestie, związane z nierównościami edukacyjnymi dotykającymi przedstawicieli grup defaworyzowanych oraz kreowaniem polityki inkluzyjnej (już na gruncie polskim) zostały przedyskutowane w specjalnie dedykowanym do tego panelu. Wzięli w nim udział przedstawiciele środowisk akademickich, a także reprezentanci władz samorządowych i miejskich. Wymianie myśli przyświecało hasło: Różnice i nierówność versus różnorodność i równość. Jaka edukacja… jest, może być, powinna być? Ożywcze rozmowy prowadzone były również w czasie późniejszym – po przerwie obiadowej, w specjalnie zorganizowanych sekcjach tematycznych, podczas których naukowcy i specjaliści z zakresu pedagogiki i edukacji prezentowali rezultaty swoich badań i doświadczeń. Jednogłośnie zwrócono uwagę na wysoki poziom merytoryczny przygotowanych wystąpień i różnorodność tematyczną, a także atmosferę wzajemnego żywego zainteresowania przedstawianą problematyką.
Wątek bogactwa wynikającego z różnorodności, z obecności przedstawicieli akademickich ośrodków naukowych, szkół różnych szczebli, władz samorządowych, organizacji pozarządowych, związków zawodowych, ośrodków kultury, podkreśliła dr hab. Elżbieta Górnikowska-Zwolak, prof. UŚ w wypowiedzi zamykającej konferencję. Zwróciła uwagę, że wysiłek organizowania przedsięwzięć tego typu jest podejmowany z nadzieją, iż spotkanie będzie nie tylko okazją do wymiany myśli, zapoznania się z doświadczeniami i refleksją współuczestników, ale nade wszystko do poszerzenia własnych horyzontów myślowych, obudzenia nowej wrażliwości i samorozwoju.
Sebastian Mrózek
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Wydział Sztuki i Nauk o Edukacji
