Dniem jaki został wyszczególniony w kalendarzu by skierować uwagę na osoby niepełnosprawne intelektualnie jest 5 maj. Corocznie w wielu instytucji stykających się w pracy z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie planuje się różnorodne działania z okazji Dnia Osoby Niepełnosprawnej Intelektualnie. Często są to projekty oddzielne w poszczególnych instytucjach.
Główną ideą spotkania jest inicjatywa wzbicia się ponad wszystkie podziały. Tak, by kolejne działania poszerzały rzeczywistość osób niepełnosprawnych a nie powielały tej najczęściej przez nich doświadczanej rzeczywistości zredukowanej. Budowanie poprzez kulturę dialogu wspólnych mostów może podnosić jakość ich życia. Jeden głos, ale zwielokrotniony i wzmocniony jest bardziej słyszalny i zauważalny niż pojedyncze głosy. Wspólne wspieranie się daje siłę i motywację dla wielu osób do codziennej pracy.
Od 2012 roku Uniwersytet Śląski, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie oraz placówki Powiatu Cieszyńskiego działające na rzecz osób z niepełnosprawnością intelektualną i w porozumieniu z innymi placówkami województwa Śląskiego spotykają się z okazji wymienionego dnia, tak by wspólnie spędzić czas. Jest to okazja nie tylko do zabawy, ale przede wszystkim „oswajania z niepełnosprawnością”. Od samego początku jest to głównie inicjatywa społeczności studenckiej pod opieką wykładowców akademickich. To oni są gospodarzami w tym dniu. Jest to między innymi podziękowanie ze strony Uniwersytetu za godzinność podczas wielu różnych wizyt w instytucjach podczas praktyk, metodyk czy tutoringu. Przyszli nauczyciele, pedagodzy, oligofrenopedagodzy mają okazję do zastosowania wiedzy teoretycznej w bezpośrednim kontakcie. Nic tak nie uczy, jak własne doświadczenie. Przewodnie tematy w poszczególnych latach są zawsze odpowiedzią osób biorących udział w tym wydarzeniu. I tak w 2012 r. gościli „Piraci na pokładzie Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie”, natomiast Dzień Godności w 2013 r. był w stylu folkowym. Temat baśni pojawił się w 2014 r., a w kolejnym było rycerstwo. W 2016 roku motywem przewodnim wspomnianego dnia była Grecja. Natomiast w ubiegłym roku gościli na uniwersytecie przedstawiciele różnych służb mundurowych. W obecnym roku dominował film. Jak same tytuły wskazują różnorodność jest bardzo duża. Od rana w całym kampusie uniwersyteckim odbywają się warsztaty, a każde spotkanie zakończone jest wystawieniem przedstawienia związanego z tematyką przewodnią oraz wspólną piosenką. Największą radością dla wszystkich jest odebranie na scenie dyplomu uczestnictwa.
Z roku na rok przybywa uczestników, w tym jednym dniu na uniwersytecie spotyka się około 200 osób niepełnosprawnych oraz około 100 wolontariusz począwszy od studentów. Chętnie włączają się uczniowie szkół podstawowych, gimnazjalnych oraz ponad gimnazjalnych. Uczestniczą również najmłodsi – przedszkolaki. Tak więc w jednym czasie, w jednej przestrzeni spotykają się duzi i mali, pełno i niepełnosprawni, m.in. przedszkolaki, uczniowie, uczestnicy warsztatów terapii zajęciowej, świetlic terapeutycznych, mieszkańcy domów pomocy społecznej.
Dzień Godności jest okazją do nauki szacunku do drugiego człowieka, bez względu na jego wiek, stan umysłowy, płeć, pochodzenie, rasę i rodzaj wyznawanej religii. W tym dniu wszyscy są równi, bez względu na zajmowane stanowisko.
Coroczne spotkania z okazji Dnia Godności na Uniwersytecie Śląskim mają na celu przede wszystkim uzmysłowienie istoty godności i problemów, jakie powstają w wyniku jej nieposzanowania, obudzenie wrażliwości, umiejętności współodczuwania z drugim człowiekiem, a także wzbudzenie chęci do pozytywnego działania na co dzień. Młodsi uczą się szacunku do starszych, natomiast osoby dorosłe odkrywają swój dotychczas nieznany potencjał, w którym mogą się realizować. Już Arystoteles uważał poczucie godności za cnotę, zaś Emmanuel Kant wskazywał, by człowieka traktować jako cel sam w sobie, a nie jako narzędzie do osiągnięcia jakiegoś celu.
Godność nierozerwalnie związana jest szacunkiem, szacunkiem człowieka zarówno do samego siebie jak i do drugiego człowieka. Studenci uczą się szacunku nie tylko do osób, z którymi będą pracować w przyszłości, a więc do swojej przyszłej pracy, ale i do siebie nawzajem ucząc się współpracy i dialogu. Jest to lekcja, na której bardzo ważny jest każdy człowiek, niezależnie od wieku, ma swoje imię i nazwisko, nie jest już tylko postrzegany w kategoriach osoby pełno czy niepełnosprawnej intelektualnie. Potrafi drugiemu wskazać dobra, jakie niesie z sobą życie, darzy szacunkiem innych. To zawsze zachęca innych do dołączenie się, aby móc razem spędzać czas, budować „mosty porozumień” i burzyć mury niewiedzy i lęku.
I tak już od sześciu lat cytując słowa lisa w „Małym Księciu” „oswajamy”, ale nie tylko osoby pełnosprawne z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie, osoby niepełnosprawne z pełnosprawnymi:
„Wtedy pojawił się lis.
– Dzień dobry – powiedział lis.
– Dzień dobry – odpowiedział grzecznie Mały Książę i obejrzał się, ale nic nie dostrzegł.
– Jestem tutaj – posłyszał głos – pod jabłonią!
– Ktoś ty? – spytał Mały Książę. – Jesteś bardzo ładny…
– Jestem lisem – odpowiedział lis.
– Chodź pobawić się ze mną – zaproponował Mały Książę. – Jestem taki smutny…
– Nie mogę bawić się z tobą – odparł lis. – Nie jestem oswojony.
– Ach, przepraszam – powiedział Mały Książę. Lecz po namyśle dorzucił: – Co znaczy „oswojony”?
– Nie jesteś tutejszy – powiedział lis. – Czego szukasz?
– Szukam ludzi – odpowiedział Mały Książę. – Co znaczy „oswojony”?
– Ludzie mają strzelby i polują – powiedział lis. – To bardzo kłopotliwe. Hodują także kury, i to jest interesujące. Poszukujesz kur?
– Nie – odrzekł Mały Książę. – Szukam przyjaciół. Co znaczy „oswoić”?
– Jest to pojęcie zupełnie zapomniane – powiedział lis. – „Oswoić” znaczy „stworzyć więzy”.
– Stworzyć więzy?
– Oczywiście – powiedział lis. – Teraz jesteś dla mnie tylko małym chłopcem, podobnym do stu tysięcy małych chłopców. Nie potrzebuję ciebie. I ty mnie nie potrzebujesz. Jestem dla ciebie tylko lisem, podobnym do stu tysięcy innych lisów. Lecz jeżeli mnie oswoisz, będziemy się nawzajem potrzebować. Będziesz dla mnie jedyny na świecie. I ja będę dla ciebie jedyny na świecie. ” (Antoine de Saint-Exupery, Mały Książę, 2016).
Dorota Prysak
