Chyba wszyscy kojarzymy zbiórki na rzecz schronisk dla zwierząt lub idee oddawania jednego procentu z podatku na rzecz wybranego schroniska. W świadomości ludzkiej schronisko jest miejscem biednym, niemalże charytatywnym, ratującym życie bezdomnym psom i kotom. Mamy poczucie wielkiej misji odwożąc znalezionego na ulicy pieska do najbliższego schroniska. Czujemy się dobrze, uratowaliśmy życie.
W rzeczywistości lepiej poszukać osobiście domu, niż go tam oddawać, bo tylko wyjątkowo przylepne lub o interesującej urodzie psy opuszczą miejsce zwane schroniskiem, zaś dla większości staje się ono dożywotnio więzieniem. Można mówić o szczęściu psa, jeżeli trafi do schroniskaw dużym mieście z dobrze zorganizowanym wolontariatem, wybiegami i otwartym na odwiedziny potencjalnych właścicieli. W mniejszych miastach schronisko jest po prostu dobrą formą zarobkową dla podmiotu gospodarczego posiadającego zezwolenie na jego prowadzenie. Pies w kojcu ten dochód gwarantuje. Logicznie rzecz biorąc wszystko przebiega prawidłowo, jest działalność gospodarcza, jest praca i jej owoce w postaci dochodów. Pytania nasuwają się same i brzmią: czy dochody są adekwatne do wykonanej pracy i jak rzetelnie ta praca zostaje wykonana? Ile zwierząt cierpi niepotrzebnie latami za kratami oraz kto to kontroluje? Jaki standard określa enigmatyczne określenie „zapewnienie zwierzęciu opieki”?
Jakie są przychody schronisk?
Przychody schronisk sięgają od kilkuset tysięcy do kilkudziesięciu milionów rocznie w zależności od pojemności schroniska oraz liczby gmin, które podpisały umowy z danym schroniskiem. Bowiem każda gmina ma obowiązek zawrzeć z dowolnym schroniskiem umowę na wyłapywanie i „zapewnienie opieki” takim zwierzętom jak np. kot i pies. Jeżeli schronisko wygrało przetarg i ma rangę schroniska miejskiego, otrzymuje od miasta stałą kwotę, którą w przypadku Cieszyna jest około 90 tys. zł (160 psów, brak kotów). Natomiast Wrocław (150 psów i 200 kotów) na duże i bardzo nowoczesne schronisko dostało od miasta w 2020 r. ponad 3,5 miliona zł. Dodatkowym, często przewyższającym główną kwotę od miasta dochodem dla schronisk miejskich są wyżej wymienione umowy z gminami na odłów i zapewnienie opieki zwierzętom znalezionym na terenie owych gmin. Jedna umowa to średnio w roku 2021 kilkadziesiąt tys. zlotych. Przykladowo schronisko Reksio w Bielsku Białej ma podpisane umowy z Kozami, Porąbką, Buczkowicami, Szczyrkiem, Jaworzem, Czechowicami-Dziedzicami, Bestwiną oraz Kętami. Na rok 2021 schronisko Reksio oprócz kwot wynikających z umów z gminami, miało otrzymać od miasta ponad 1 100 tys. złotych. Dane o sumach przeznaczonych przez gminy czy miasto na działalność konkretnego schroniska są jawne.
Jeżeli średnio w schronisku przebywa od 100 do 200 zwierząt i do kwoty głównej dodamy sumy wynikające z umów z kilkoma gminami, pojawiają się spore pieniądze. Cieszyn, hipotetycznie, gdyż nie dysponujemy wszystkimi danymi na dzień publikacji, wypada najskromniej, choć suma i tak robi wrażenie. Otrzymawszy od miasta 90 tys. zł rocznie dostaje dodatkowo od 10 gmin (hipotetycznie) po 50 tys. Podsumowując mamy prawie 600 tysięcy złotych przychodu w roku 2021 na 160 psów przebywających w schronisku (liczba psów podana jest na stronach www schroniska).
Ile kosztuje miesiąc pobytu psa w schronisku?
W przypadku Cieszyna dzielimy domyślne 590 tys. przez 160 psów a otrzymaną kwotę przez 12 miesięcy i otrzymujemy 307 złotych miesięcznie za psa. We Wrocławiu miesięcznie wypada ponad 700 zł, w Warszawie – 850 zł. Schroniska te różnią się dość drastycznie infrastrukturą.
W kwocie przychodów mieści się wynagrodzenie pracowników, których np. w schronisku w Gdańsku w 2001 zatrudniano 18 osób na 200 zwierząt w tym dwóch kierowców i dwóch sanitariuszy, a w kosztach pojawiły się takie pozycje jak posiłki regeneracyjne dla pracowników. W efekcie gdańskie schronisko w planach miało dary żywnościowe dla psów, ponieważ brakło zasobów finansowych. Dla odmiany schronisko w Kędzierzynie Koźlu (roczny przychód główny od miasta 407 tys.) zatrudniało 4 osoby na 200 zwierząt w roku 2015 oraz prowadziło zaawansowany wolontariat, co sprzyjało obniżeniu kosztów utrzymania schroniska i jednocześnie zapewniało to, czego psy oprócz pożywienia potrzebują najbardziej, czyli kontakt z człowiekiem.
Kontrola NIK
Przez ostatnie kilka lat wzrosła społeczna świadomość i zainteresowanie problemami schronisk i ich podopiecznych. Najczęściej pojawiają się dwa pytania:
o gospodarowanie otrzymanymi od gmin pieniędzmi oraz o standard opieki nad zwierzętami w tym politykę wolontariatu. Oboma w roku 2012 zajęła się Najwyższa Izba Kontroli wykazując w licznych schroniskach (raport obejmuje 37 schronisk w całej Polsce) złe gospodarowanie funduszami czy wręcz sprzeniewierzenie (vide schronisko Radysy, Wojtyszki, Ruska Wieś i inne). Z jej raportu (Nr. ew. 46/2013/P12/193/LBI) wynika, iż średnio 36% przychodu trafiła w niewłaściwe ręce, ewidencja psów prowadzona była niezgodnie z prawdą a „opieka” sprowadzała się do pozbawienia braci mniejszych możliwości realizacji podstawowych potrzeb, stosowania okrojonych racji żywieniowych, pozbawiania ich rzetelnej opieki weterynaryjnej oraz niedopuszczania wolontariuszy do pomocy, przy resocjalizacji i podnoszeniu adopcyjności psów trudnych, o zniszczonej wcześniej przez człowieka psychice.
Standard opieki?
Na pytanie jaki powinien być standard opieki w schronisku w XXI wieku, musimy sobie odpowiedzieć sami, ponieważ każdy właściciel schroniska paragraf 1 punkt 1 Ustawy o ochronie zwierząt rozumie na opak, choć jest prosty w przekazie:
„Zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę”.
Od kontroli NIK minęło 9 lat, jest nadzieja, że pieskie życie w schroniskach ma się ku lepszemu.
O tym jak wyglądają standardy opieki w schronisku w Cieszynie, w Bielsku-Białej i Wrocławiu napiszemy w następnym numerze.
Źródła:
strona internetowa schroniska Azyl w Cieszynie
strona internetowa schroniska Reksio w Bielsku-Białej
Dane z urzędów gmin oraz dane z urzędu miasta Cieszyn
www.nto.pl
https://www.nik.gov.pl/plik/id,5160,vp,6685.pdf
www.wroclaw.pl
