Dożynki – kiedyś i dziś

0
1904
Zdjęcia: Renata Jeromin
- reklama -

Za nami czas obchodów dożynek – święta, które odbywa się na zakończenie zbiorów plonów z pól. Ma już ono długą tradycję, jednak na przestrzeni lat święto przyjmowało różne formy. Dzisiejsze dożynki kojarzą nam się z mszą dożynkową, barwnym korowodem zakończonym obrzędem dożynkowym i koncertami przeróżnych zespołów – od tych mniej znanych do nawet topowych. A jak kiedyś obchodzono to święto?

Tradycja sięga czasów przedchrześcijańskich i pochodzi od pogańskiego Święta Plonów. Święto polegało na składaniu ofiar dziękczynnych bóstwom w czasie równonocy jesiennej. Słowańskimi bóstwami urodzaju byli np. Mokosza, Welesow i Świętowit. Dla bóstw pleciono wieńce, tańczono i śpiewano, dziękując za możliwość zebrania plon z pól. Według źródeł kronikarskich, podczas święta ważną częścią było również wróżenie. Rytuały miały doprowadzić do wywróżenia urodzaju podczas kolejnych żniw.

W dawnej tradycji polskiej to zażynki rozpoczynały żniwa, był to niezwykle pracowity czas. Jednak już po zebraniu plonów rozpoczynała się zabawa. W czasie rozwoju w Polsce gospodarki folwarczno-dworskiej, przyjęło się urządzanie uroczystości dożynkowych dla żniwiarzy przez właścicieli majątków ziemskich. Nagrodą za ciężką pracę przy żniwach była zabawa i poczęstunek. Dziękowano wówczas za pomyślne zbiory, dzięki którym człowiek może przeżyć. Istotnymi elementami dożynek był chleb i wieniec dożynkowy, który pleciono według z uroczyście ściętych ostatnich kłosów zboża z pola. Plecenie wieńca oznaczało rozpoczęcie dożynek. Ułożone ze zboża koła lub ogromne korony zdobiono dodatkowo jarzębiną, kwiatami, owocami i orzechami. Dawniej umieszczano na nich nawet żywe koguty, gąski i kaczęta, jednak z czasem zastąpiono je sztucznymi ozdobami. Wieniec był niesiony przez najlepszą żniwiarkę – na głowie lub na wyciągniętych rękach. Za nią szli odświętnie ubrani chłopi, dzierżąc w rękach wyczyszczone i przystrojone sierpy. Taki orszak kierował się pod dworek dziedzica. W ten sposób informowano właścicieli majątków ziemskich o zakończeniu prac przy zbieraniu zbóż. Przyniesiony w pochodzie wieniec przechowywano w stodole przez cały rok, a ziarno które się z niego wykruszyło, wsypywano do worków z ziarnem siewnym. To miało zapewnić urodzaj.

Znane dzisiaj dożynki gminne, powiatowe i parafialne przyniósł okres międzywojenny. Od tego czasu uroczystości organizowały samorządy, parafie oraz kółka rolnicze. Obrzędy żniwne były manifestem odrębności warstwy chłopskiej. Organizowano wówczas wystawy rolnicze, festyny i występy kapel ludowych. Charakter dożynek zmienił się nieco w PRL-u, ponieważ pomijano wówczas aspekt religijny. Dziękczynienie Bogu i Matce Boskiej zaczęto składać ponownie po 1980 roku. Obecnie dożynki w Polsce mają swój stały program. Zazwyczaj obchody rozpoczynają się dożynkową mszą świętą, podczas której dziękuje się za zebrane plony i prosi się o urodzaj w kolejnych żniwach. Kolejnym elementem jest korowód dożynkowy, w którym możemy zobaczyć gazdów dożynkowych, włodarza danej gminy, powiatu czy województwa, chętnie pokazujących się na uroczystościach polityków, pięknie przyozdobione maszyny rolników i przeróżne organizacje związane z danym regionem. Później przedstawiany jest tradycyjny obrzęd dożynkowy, podczas którego przekazywany jest chleb i wieniec. Do późnych godzin wieczornych trwa program artystyczny w wykonaniu regionalnych kapeli i innych artystów – są to nawet topowe gwiazdy polskiej sceny. Dożynki obok świąt gmin są jednymi z największych i najważniejszych wydarzeń w kalendarzach kulturalnych.

- reklama -

W tym roku organizacja dożynek powiatowych powiatu cieszyńskiego przypadła gminie Chybie. Dożynki powiatowe miały jednak również charakter diecezjalny. Uroczystość odbyła się w niedzielę, 8 września. Rozpoczęła się dziękczynną mszą św. odprawioną przez biskupa Romana Pindla w kościele pw. Chrystusa Króla w Chybiu.

Następnie przez Zaborze, Mnich i Chybie przejechał barwny korowód, w którym znalazło się ok. 40 pojazdów, na czele znaleźli się gazdowie – Anna i Marek Żur z Mnicha. Wszystkich gości zaproszono pod amfiteatr, gdzie odbył się obrzęd dożynkowy. Dla licznie zgromadzonej publiczności wystąpił Damian Holecki, a do późnych godzin wieczornych grał zespół Show Band.

Zapraszamy za rok!