W 2021 roku czechowicki Klub Sportowy RKS Walcownia Czechowice (dziś znany jako MRKS „Walcownia”Czechowice-Dziedzice) będzie obchodził 100. rocznicę powstania. Klub z Czechowic-Dziedzic należy do bardzo wąskiego grona klubów, które powstały w czasie formowania się II Rzeczpospolitej. Kończyły się „boje” z Czechami o Śląsk Cieszyński, trwały przygotowania do zakończenia walk z Sowietami na Kresach. W Czechowicach i Dziedzicach było wielu młodych chłopców, którzy wrócili z frontów I wojny światowej, z Legionów Marszałka Piłsudskiego, z wojny o Lwów, z armii gen. Józefa Hallera, czy wreszcie z armii austro-węgierskiej. Rwali się do nauki, pracy, no i… oczywiście do sportu.
W pierwszych tygodniach 1921 roku działacze Robotniczego Stowarzyszenia Kulturalno-Oświatowego „Siła” w Czechowicach (powstałego w 1918), powołali do życia sekcję piłki nożnej, nadając jej nazwę Robotniczy Klub Sportowy „Młot Czechowice”.
Nowy klub przybrał barwy czerwono-czarne, zachowane do dnia dzisiejszego. Pierwsze boisko piłkarskie w Czechowicach powstało jeszcze przed założeniem RKS w rejonie tzw. Starej Gminy – okolice dzisiejszego kompleksu MOSiR, kolejne, które spełniało już wymogi przepisów gry w piłkę nożną, wytyczono w 1922 na terenach przylegających do rafinerii od strony ul. Słowackiego – dziś to teren Kauflandu.
W 1925 roku klub zmienił nazwę na RKS Czechowice, a piłkarze grali w rozgrywkach podokręgu bielskiego, walcząc m.in z klubami z Bielska, Oświęcimia, Brzeszcz czy Żywca. W 1932 r. RKS Czechowice wygrał bielską klasę A, ale w meczach o wejście do Okręgowej Ligii Ślaskiej – przegrał z Dębem Katowice, 09 Mysłowicei Czarnymi Chropaczów. Kolejnym wielkim sukcesem przed wybuchem II wojny światowej było wejście klubu z Czechowic do II Ligii Ślaskiej. W 1938 roku…
Hola, hola, stop o historii RKS-u Czechowice, gdyż bohaterem artykułu jest prawie równolatek klubu, a zapewne nestor czechowickiej piłki nożnej – Emil Buchta, człowiek legenda, piłkarz, sportowiec, trener, twórca szkółki piłkarskiej, wychowawca dziesiątków pokoleń młodzieży, człowiek zasad fair play i autor książeko dziejach sportu w Czechowicach i Dziedzicach.
Pochodził z Czechowic, gdzie przyszedł na świat 3 kwietnia 1928 roku (7 lat po powstaniu RKS-u Czechowice), w rodzinie górniczej. Ojciec Franciszek, pracował na kopalni „Silesia”, a matka Tekla z d. Góra, zajmowała się prowadzeniem gospodarstwa domowego. Emil, uczęszczał do Szkoły Powszechnej III stopnia nr 2 na Grabowicach. Wojna przerwała jego naukę w polskiej szkole, ale do ukończenia 14 roku życia kontynuował naukę w niemieckiej szkole Ubergangs-Volksschule in Tschechowitz-Dziedzitz. W 1941 roku musiał pozostawić naukę i stawić się do pracy przymusowej w dziedzickim zakładzie Renuvol Geschellschaft,
w którym pracował w charakterze pracownika fizycznego w latach 1941-45.
Zaraz po zakończeniu działań wojennych wraca do szkolnej ławy i w roku szkolnym 1945/46 kończy klasę 7 w SP nr 2 w Czechowicach (Grabowice).
W latach 1946-47 pracuje w Kłodzku, w Dolnośląskich Zakładach Gazownictwa Wałbrzych, oddział Kłodzko.
W kolejnych latach pracuje w wałbrzyskim ZUS-ie, także oddział Kłodzko. W 1949 wraca do Czechowic i zatrudnia się w Walcowni „Dziedzice”, gdzie pracuje do 1974r. Podejmuje naukę w Technikum Hutniczym w Bytomiu, w którym zdobywa dyplom technika i maturę w 1954 roku.
Po wojnie zaczyna się także jego kariera zawodnicza. Jeszcze w 1945 roku rozpoczyna treningi i grę w klubie LKS Kaniów, a później na bardzo krótki czas trafia do Polonii Bytom. W latach 1947-49 gra w barwach klubu KS „NYSA” KŁODZKO i jest reprezentantem podokręgu Kłodzko.
W 1947 roku trafia na serię testów sportowych do warszawskiej LEGII. Testy z Emilem Buchtą prowadził ówczesny trener Legii Warszawa – Wacław Kuchar. Nie dostał angażu do klubu, więc wraca do Czechowic i zostaje zawodnikiem klubu RKS „STAL” Czechowice (1949-64). W latach 1949-59 był stałym reprezentantem Podokręgu Bielsko-Biała, kilkakrotnym reprezentantem Górnego Śląska i reprezentantem „Ligi Śląskiej”.
W 1952 roku odosi największy sukces w karierze piłkarskiej. Wraz z zespołem KS „STAL” Czechowice zdobywa Mistrzostwo Ślaska (po zwycięstwie nad „SPÓJNIĄ” Katowice 7 : 0) i prawo do gry w rozgrywkach o wejście do II Ligi Państwowej.
Redakcja „Sportu Śląskiego” zaliczyła Emila Buchtę do grona czołowych napastników na Górnym Śląsku (sklasyfikowany na 4 miejscu).
„Lata 1952-53 były najbardziej udanym okresemw sportowej karierze Emila Buchty. Grając w Stali wspiął się na wyżyny swoich możliwości, zachwycając swoją grą wszystkich kibiców, nie tylko z regionu Podbeskidzia” – podkreśla W. Fluder.
W 1953 roku czechowicki klub walczył w III Lidze Śląskiej, m.in z Górnikiem Zabrze, Ruchem Chorzów, GKS-em Katowice. Ligę wygrał wtedy Górnik Zabrze
i wszedł do II Ligi, a Stal Czechowice zajęła drugie miejsce, już nie premiowane.W 1954 roku dostaje propozycję przejścia do klubu „Stal” Mielec, ale nie decyduje się i zostaje w czechowickim RKS-ie.
W wieku 33 lat zawiesił buty na kołku i zajął się trenerką. W karierze piłkarskiej rozegrał ponad pół tysiąca meczy, w których zdobył 250 bramek. Grał głównie na pozycji prawego łącznika.
W 1959 roku zaczyna pracę w charakterze trenera, na podstawie książeczki instruktorskiej nr 00389 wystawionej przez PZPN. W następnych latach uzupełnił swoje trenerskie wykształcenie, łącznie z uzyskaniem w 1971 roku dyplomu trenera II klasy w piłce nożnej na Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego w Krakowie (nr 217). Jako temat pracy magisterskiej wybrał wychowanie fizyczne i sport na terenie Czechowic i Dziedzic od zarania do 1945 roku.
„Żyli jeszcze wtedy przedwojenni zawodnicy i dawni działacze sportowi. Przeprowadzałem z nimi wywiady, a potem je opracowywałem.” – wspominał Emil Buchta.
Wywiady, materiały sportowe, prasowe zbierał przez całe swoje sportowe i zawodowe życie. Przez szereg lat pisał o czechowickich i dziedzickich sportowcach, o lokalnych klubach, o ich osiągnieciach w regionalnej prasie. W efekcie dziennikarskich poszukiwań powstała unikalna pozycja książkowa „Kronika sportu Czechowic – Dziedzic”, wydana w czterech tomach przez Towarzystwo Przyjaciół Czechowic-Dziedzic w latach 2003-08 (Emil Buchta jest jego członkiem do dziś).
Szlak trenerski Emila Buchty:
1952 – 1954 LZS Dankowice „PASJONAT”
1955 – 1957 LSZ Kaniów „PRZEŁOM”
1958 – 1966 RKS „Walcownia” Czechowice-Dziedzice
1967 – 1969 KS „GÓRNIK” Czechowice-Dziedzice; awans do III ligi
1970 – 1973 RKS „Walcownia” Czechowice-Dziedzice
1974 – 1994 KS „GÓRNIK” Czechowice-Dziedzice; wiceprezes ds. szkoleniowych i kierownik wyszkolenia w klubie
1996 – 2001 KS „GÓRNIK” Czechowice-Dziedzice; szkółka dla dzieci – „trampkarze”
2002 – 2006 MOSiR – RKS „Walcownia” Czechowice-Dziedzice; juniorzy młodsi, trampkarze młodsi – dzieci „Żaki”.
Dodatkowo w latach 70-tych XX wieku był wykładowcą wychowania fizycznego w Technikum Hutniczym i w Szkole Zawodowej w Zespole Szkół Technicznych im. Stanisława Staszica w Czechowicach-Dziedzicach, popularnej „Międzyresortówce”.
„Trenerem może zostać każdy, ale tylko nieliczni odnajdują się w tym zawodzie. Boże powołanie – przekonuje W. Fluder – Emil Buchta należy do elitarnego grona rzadko spotykanych szkoleniowców, którzy swoim sposobem bycia pozytywnie zapadają w pamięć zwykłych ludzi. Był pełen entuzjazmu, miał zawsze ściśle określony cel, którym był zafascynowany i zmotywowany. Był człowiekiem obdarzonym naturalnym autorytetem. Podchodził indywidualnie do każdego człowieka, analizował jego psychikę, szukał odpowiedniej drogi, która będzie dla niego najlepsza. Uświadamiał celowość wszystkich ćwiczeń, zarówno fizycznych jak i intelektualnych”.
W 1974 roku Emil Buchta przeniósł się na KWK „Silesia” w Czechowicach-Dziedzicach na stanowisko zastępcy dyrektora ds. pracowniczych. Kopalnia to ostatni zakład Emila Buchty, w karierze zawodowej.
Z kopalnii odchodzi na emeryturę w 1988 roku.
W sportowe ślady Emila Buchty poszły jego córki: Barbara (pływanie i łucznictwo), Wiesława (kajakarstwo), najmłodsza Bożena (łucznictwo). W RKS „Walcownia” Czechowice-Dziedzice grał przez kilka sezonów zięć Emila Buchty – Roman Tekieli. Prawnuk Oskar gra w klubie „Gwarek” Zabrze, a prawnuczka Julia zdobywa trofea mistrzowskie w pływaniu.
Najbardziej znani wychowankowie Emila Buchty:
Bogusław Waleczek – Legia Warszawa, Odra Wodzisław
Czesław Tekiel – Górnik Zabrze, Odra Wodzisław
Roman Tekieli – Pogoń Pródnik
Mateusz Żyła – Groclin Grodzisk Mazowiecki
Mateusz Struski – Ruch Chorzów
Józef Sztuka – Arka Gdynia, GKS Tychy
Zbigniew Szafran – Śląsk Wrocław, Stal Sosnowiec
Jacek Lasota – Korona Kielce
Oprócz trenowania zajmował się także działalnością w przeróżnych organizacjach sportowych. W latach 1954 – 76 był członkiem wydziału Szkolenia Podokręgu Bielsko-Biała, a od 1961 roku Okręgowego Związku Piłki Nożnej w Katowicach. Pełnił funkcję przewodniczącego Wydziału Szkolenia w Podokręgu Tychy.
Odznaczenia za osiągnięcia sportowe (niewielki wybór): 1971 – Złota Odznaka Honorowa Katowickiego Okregu PZPN
1971 – Odznaka 50-lecia Katowickiego OZPN 1920-1970
1975 – Srebrna Odznaka Honorowa PZPN
1987 – Odznaka Zasłużony dla KS „Górnik” Czechowice-Dziedzice
1987 – Srebrna Odznaka Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej
1987 – Złota Odznaka Wojewódzkiej Federacji Sportu
1995 – Złota Honorowa Odznaka PZPN
1996 – Odznaka Zasłużony dla RKS WALCOWNIA 1921-1996
1997 – Promotio Urbis Czechowice-Dziedzice, nominacja w dziedzinie sportu
2002 – Nominacja do Nagrody im. Księdza Józefa Londzina IV edycja, powiat bielski
2008 – Srebrny Medal „Za wybitne osiągniecia w rozwoju piłki nożnej” PZPN Warszawa
2011 – Złoty Medal „Za wybitne osiągniecia w rozwoju piłki nożnej” PZPN Warszawa
2016 – Odznaka Honorowa MRKS Czechowice-Dziedzice
Na koniec credo Emila Buchty:
„Piłka nożna dała mi szczęście, wypełniła moje życie barwną treścią, niezapomnianymi wrażeniami i wydarzeniami. Dzieki piłce poznałem wspaniałych ludzi, którzy wnieśli w moje życie wiele entuzjazmu i przyjaźni. Także piłka nożna nauczyła mnie odpowiedzialności, miłości, lojalności i oddania. To dzięki niej stałem się silnym, spełnionym w życiu człowiekiem”.
Emil Buchta od kilku lat choruje, nie opuszcza domu, ale sportowe życie, wieloletni trening, dodają mu siły na kolejny dzień życia wśród wielopokoleniowej kochającej rodziny.
Sto lat Panie Emilu, sto lat!
Cytaty pochodzą z artykułu B. Siemińska „Symbol własnego miasta” [w:] Gazeta Czechowicka nr 26 (297), 20 grudzień 2013
Materiały archiwalne od Emila Buchty oraz Romana Tekieli.
Powyższy materiał ukazał się w „Kalendarzu Beskidzkim 2021”.
