Już w lutym 2018 roku weszła w życie dyrektywa UE, która wprowadza obowiązek w krajach członkowskich do monitorowania zawartość radonu w powietrzu. Polska również musi dostosować się do tych przepisów. W Polsce w Dzienniku Ustaw taki zapis pojawił się dopiero 30 czerwca 2020r. Wyznaczono również 5 województw, które jako pierwsze będą musiały takie badania wykonać. Powiat cieszyński jako jedyny w województwie śląskim musi oznaczyć poziom radonu w powietrzu.
Czym jest radon?
Radon – jest bezbarwnym, bezwonnym radioaktywnym gazem szlachetnym. Jest to produkt rozpadu radu, który podczas wspomnianego procesu emituje promieniowanie, a jego znaczne ilości występują również w Europie. Przez lata gaz ten pozostawał niezauważony, ale w ostatnich dziesięcioleciach udowodniono, że może mieć negatywny wpływ na zdrowie. Pochodne radonu obecne w powietrzu, wnikają do układu oddechowego i stanowią niebezpieczeństwo powstania chorób nowotworowych układu oddechowego (m.in. raka płuc).
Po raz pierwszy został wykryty wzrost stopy zachorowań na raka płuc wśród pracowników kopalni uranu narażonych na wysokie stężenia radonu. Co więcej, badania potwierdziły, że nawet przy niskich stężeniach, takich jak te, które znajdują się w domach, radon również stwarza zagrożenie dla zdrowia i przyczynia się do rozwoju raka płuc na całym świecie.
Ryzyko wystąpienia raka płuc wzrasta o 16% z każdym przyrostem 100 ?Bq/m3? średniego stężenia radonu w czasie. Zatem ryzyko wzrostu raka płuc rośnie proporcjonalnie do zwiększenia ekspozycji na radon.
Przykładem badania na niewielka skalę, ale również wnoszącego istotne dane do toczącej się dyskusji nad szkodliwym wpływem radonu, jest badanie przeprowadzone w austriackim Tyrolu w powiecie Imst, w którym na przestrzeni lat 1978-1984 zaobserwowano wzrost śmiertelności z powodu nowotworów płuc, deklarowanej w aktach zgonów, w porównaniu z resztą kraju (Österreichisches Statistisches Zentralamt, 1989).
W części jednej z wsi Umhausen tego powiatu zanotowano niezwykle wysokie stężenia radonu w pomieszczeniach mieszkalnych. Badano stężenia radonu w mieszkaniach osób zmarłych z powodu nowotworów płuc.
We wszystkich badaniach nie uzyskano potwierdzenia dla tezy, że zachorowalność na nowotwory płuc nie ma związku z poziomem stężenia radonu w pomieszczeniach mieszkalnych. W badaniach zakrojonych na szeroką skalę (jak w Niemczech czy Finlandii) konkluzją jest wręcz stwierdzenie, że istnieje silny związek między wdychanym radonem, a ryzykiem zachorowania na nowotwory płuc.
Oznaczanie radonu. Na czym polega badanie?
Badanie polega na umieszczeniu w odpowiednim miejscu dozymetru pasywnego na określony czas (od 1 do 3 miesięcy), do którego wnika gazowy Radon. Po okresie ekspozycji dozymetr odsyła się do laboratorium, gdzie następuje odczyt, a na jego podstawie następuje obliczenie gęstości, która umożliwia określenie średniego rocznego stężenia radonu w badanym pomieszczeniu (Bq/m3).
W pierwszej kolejności pomiary średniorocznego stężenia radonu będą wykonane w pomieszczeniach znajdujących się na parterze budynku m.in. w budynkach użyteczności publicznej tj. szkołach, przedszkołach, żłobkach oraz budynkach zamieszkania zbiorowego tj. domach dziecka, domach pomocy społecznej, internatach, domach studenckich – pozostających pod nadzorem organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia obowiązek kontrolowania narażenia na radon został nałożony również na pracodawców. Zatem w powiecie cieszyńskim ten obowiązek dotyczy nie tylko placówek publicznych, ale również przedsiębiorstw. Badanie należy przeprowadzić w okresie grzewczym. Takie badanie zaleca się wykonać również w budynkach mieszkalnych. Choć ustawa tego nie narzuca, warto sprawdzić, jak poprawić jakość naszego zdrowia. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) narażenie na podwyższone stężenie radonu w pomieszczeniach mieszkalnych jest drugą po paleniu tytoniu przyczyną zachorowalności na nowotwory płuc.
Jak temu przeciwdziałać? Wydaje się to być prostsze od rzucenia palenia. Wystarczy zadbać o odpowiednią izolację od gruntu budynków, w których przebywamy oraz o ich właściwą wentylację.
