Gdy z przed oczu zaczynają znikać szczegóły, kształty, kolory i zapada całkowita ciemność pozostają opisy osób, które są z nami. Najbliżsi oraz osoby które spotykamy na swojej drodze starają się słowami opisać nam otaczający nas świat. Każdy robi to na swój sposób, jeden robi to bardzo dokładnie ze szczegółami, inny pobieżnie. Dla osób które nie widzą każda informacja jest cenna, bo w połączeniu z wyobraźnią i z tym co zapamiętali z okresu, kiedy jeszcze widzieli przed ich niewidzącymi oczami tworzy się obraz.
Osoby niewidome od urodzenia dotykiem poznają kształty, a podstawowe kolory są przedstawiane im jako materiały o zróżnicowanej fakturze. Ociemniali, którzy stracili wzrok w wypadkach czy w wyniku różnych chorób, mogą porównać przekazywane im opisy, z tym co zapamiętali z okresu, kiedy wzrok był jednym z najbardziej wykorzystywanym przez nich zmysłów.
Takie tworzące się obrazy pomagają niewidomym w ich codziennym życiu – robieniu zakupów, podróżowaniu, poruszaniu się po miejscu zamieszkania oraz wykonywaniu wielu innych czynności.
Przez długie lata świat kultury był zamknięty przed osobami z dysfunkcją wzroku, rzadko wychodzili do kina czy teatru, ponieważ choć ciche i krótkie opisy jakie osoba towarzysząca starała się przekazać niewidzącemu, przeszkadzały pozostałym widzom. Muzea czy galerie również były poza zasięgiem niewidomych, no bo jak niewidomy może zobaczyć obraz czy eksponat, który jest w gablocie?
Od kilku lat zaczęło pojawiać się określenie audio deskrypcja, czy jednak wszyscy wiedzą co się za nim kryje?
Otóż audio deskrypcja to nic innego jak krótki prosty opis przedmiotu, obrazu, kostiumu czy scenografii, który pozwala osobie niewidzącej na wyobrażenie sobie tego, co widzący bez problemu z pomocą wzroku dostrzegają. Z audio deskrypcją można spotkać się w kinie, muzeum, niektórych programach telewizyjnych czy w teatrach. Galerie zapraszają grupy osób z dysfunkcją wzroku i dla nich przygotowywana jest audio deskrypcja do eksponatów czy obrazów, również w Internecie można znaleźć strony, gdzie są skatalogowane i opatrzone takim opisem najcenniejsze obrazy ze zbiorów muzealnych.
Miejscem, gdzie już od kilku lat audio deskrypcja zagościła na stałe jest Teatr Polski w Bielsku-Białej. Wychodząc naprzeciw potrzebom osób niewidzących, w każdym sezonie teatralnym, kilka sztuk jest zaopatrzonych w taki opis. Tuż przed rozpoczęciem przedstawienia za pomocą głośniczków zawieszonych na uchu lektor opisuje scenografię, kostiumy aktorów, a w trakcie spektaklu między dialogami informuje widza, jakie czynności dana postać wykonuje. Przez kilka lat niewidomi i niedowidzący oraz ich przewodnicy idąc na taki spektakl korzystali ze zniżkowych biletów, jednak już po raz drugi Teatr otrzymał dofinansowanie z ministerstwa kultury i wstęp jest darmowy. Mało tego zapewniony został dowóz do teatru osób z odległych miejsc, takich jak Cieszyn. Dzięki temu dwadzieścia osób zrzeszonych w Cieszyńskim Kole PZN będzie uczestniczyć w trzech przedstawieniach zaopatrzonych w audio deskrypcję.
Osoba przeszkolona w tworzeniu takich opisów bez problemu potrafi przybliżyć niewidomemu wygląd zabytkowych kamienic czy widoku z wieży zamkowej. Przewodnicy wycieczek coraz częściej wykorzystują taką formę opisu, co pozwala niewidomym i niedowidzącym na zwiedzanie kraju i świata.
Muzeum Zamkowe w Pszczynie, dom Jana Matejki w Krakowie to kolejne miejsca, gdzie niewidomym dzięki wykorzystaniu tej techniki opisu zostały „pokazane” cenne zbiory.
Będąc w Wiedniu, miałam przyjemność zwiedzania go w towarzystwie koleżanki, która jest osobą przeszkoloną w tworzeniu audio deskrypcji i to dzięki jej opisom mogę bez wahania powiedzieć, że widziałam to piękne miasto.
Gdy osoba widząca poznaje kogoś nowego, nie ma problemu z wizualnym odbiorem danej osoby, natomiast dla niewidzącego jest on dostępny po dyskretnym opisaniu wyglądu przez kogoś zaufanego. Tak więc to, co dla jednego jest zwykłym opisem, na który nie zwraca uwagi, dla drugiego może być cenną wskazówką, oraz nieocenioną pomocą.
