wszeckich letnikorzi i lufciorzi, kierzi tu do nas przijechali s nawszczywóm, połoglóndać nasze dziedziny, na tym małym kónszczku tej pieknej polski ziymi.
Ta nasza piekno ziym, kiero Cieszyńskim Ślóńkym sie mianuje, znaszła se swój plac ganc na połedniu naszej polski Ojczyzny. Łod północy je ganc plaskato, ale uż niżyj ku połedniu nabiyro zwyżki, kiero mo swój szpic na Barani Górze. I tu w tych naszych gorach rodzóm sie dwie rzyki : Wisła, kiero żynie ku morzu i płócze mury hańdownej i nowej stolicy Polski, a drugo to je Olza, kiero mianowano je cieszyńskim Jordanym i uż kónsek za Cieszynym społym s Odróm, też żynie ku morzu. Mómy też fest pofyrtanóm historyje, skyrs tego, że fórt bylimy na jakisikej granicy. Zaczli jóm trze bracio Mieszko, Leszko i Cieszko, kierzi hańdownij trefili sie do kupy przi źródle s kierego ciurczała wodziczka. Tak s tego byli radzi i moc sie cieszyli, że Cieszynym go zmianowali i tak to uż zustało dziynka bogu aże do dziśka. Po ceście jak ta historyja żynyła, to miano Cieszyn jednakowóż sie nie uchowało, bo austryjocy, kierzi tu byli u nas sztyrysta roków zwekslowali to na Teschen. I to eszcze nie był kóniec tego szybrzikowanio s tym mianym Cieszyna, bo po I Wojnie Światowej jacysi móndrocy, kierzi te wojne wygrali, przestrzigli to miasto na poły i skyrs tego dzisio s drugi stróny Olzy egzystuje Czeski Cieszyn. Teraz jak Europa dała sie do kupy, to je to zaś jedno miasto, ale miana mo dwa, bo s Czechami to ni ma tak leko sie dorzóndzić, bo łoni fórt wszecko chcóm mieć swoji. Cieszyn ni ma taki wielki i za porem godzin idzie go oblecieć, coby obezdrzić wszecki zaimawe wieca. Kapke tych pieknych chałup tego jednakowoż mómy w tym Cieszynie i nejlepszyj je zacznóć łod zamku s kierego dobrze je ciepnóć łokym na Czechy. Nieskorzij trzeja przelecieć Głymbokóm i zahoczyć o muzeum drukarstwa, tyjater i przeszpacyrować sie po rynku. Dobre też je wlyź do nejstarszego muzeum w Polsce, a potym Wyższóm Bramóm dónś do Jezusowego nejwiynkszego kościoła wanelickigo w Polsce. Jak sie wóm bydzie śpiychać i chcielibyście obezdrzić eszcze insze dziedziny w naszym powiecie to trzeja iś spadki kolem pieknej chałupy sóndu i zaroz znóndziecie sie na banhofie s kierego odjyżdżajóm rozmajte cugi i autobusy. Niczym wsiedniecie do kieregosi ś nich to możecie obezdrzić eszcze piekny Klasztór Elżbietanek, kiery wystawili austryjocy, a po lewo galeryje Stela, kieróm wystawili tustelocy. I teraz pojadymy ku Goleszowu w kierym idzie połoglondać narciarski skocznie na kierych trynowoł i uczył skokać młodzioków ociec wszeckich Tajnerów Leopold. Nie uwidzicie uż cymyntowni, kiero tu fungowała prawie sto roków, bo naroz chybiło margla i trzeja jóm było zawrzić.
Zawrzite też zustało lotnisko szybowców na Chełmie, bo jak prziszeł wiynkszy wiater to szybowce zduchowało do Czech. Dzisio tam trynujóm lotniorze i tyn wiater im uż nie zawadzo, bo jesi znondóm się aji w Czechach to żodyn ich skyrs tego do haresztu nie zawrze. W Goleszowie przi granicy s Czechami pón Jan Gajdacz opatruje swoji pszczoły, a dlo nich wyrychtowoł bardzo piekne chałupki, kiere worce obezdrzić i też se u niego kupić prowdziwego miodu. Zaroz wedla tych uli s pszczołami je tako mało dziedzina Cisownica, kiero patrzi do Goleszowa, a w ni idzie uwidzić w rezerwat „Zadni Gaj” w kierym rosnóm nejstarsze cisy, s żywbycim bezmała 600 roków. Jak kierysi s was mo dobre zole i porzóndne krónfleki we swoich bótach to może dónś szłapcugym na banchof w Goleszowie i cugym zajechać aże do Skoczowa. To piekne miasteczko prziczympło w dolinie rzyk Wisły i Brynnicy, kiere nieskorzij razym do kupy rozmajtymi zakryntami gzujóm ku Krakowu. We Skoczowie trzeja obezdrzić piekny rynek s rotuzym s wieży kierego dziwo się na nas św. Jan Sarkander. Tyn świynty je patrónym Skoczowa, bo je tam rodzóny i tam miyszkoł, jako mały chłapiec. Skyrs tego, że nieskorzij nie wyrzeknył sie swoji wiary i nie wyzdradził tajymnicy spowiedzi zustoł zamynczóny w Ołomuńckim hareszcie i nie wrócił sie uż spadki do Skoczowa. Do dzisia wszedcy skoczowianie fest go se wożóm i tymu zrobili go swojim patrónym, a nieskorzij postawili mu kaplicem. Coby żodyn ło tym przóndnym człowieku nie zapómnioł to w 1995 roku przijechoł tam do nich Jan Paweł II i go spóminoł, a nieskorzij rzykoł pod tym wielkim krziżym, kiery stoji wedla tej kaplicy. Przi Skoczowie sóm eszcze mjynsze dziedziny taki jak Ochaby w kierych chowane sóm angloarabski kónie, a we stawach karpie, kiere idzie se kupić łod rynki. Kierysi też tam postawił jako to sie dzisio na to prawi Dream Park s dinozaurami i rozmajtymi huśtaczkami dlo dziecek. W inszej małej dziedzinie kiero sie Bładnicami mianuje, jedyn panoczek wyrobio stare armaty, kiere odgrywały w rozmajtych historycznych filmach. Zaimawe je jednakowóż to, że idzie ś nich aji naprowde eszcze dzisio strzylać i robi to moc krawalu. Isto się wóm eszcze cosi zaimawego w tym Skoczowie ciepnie na łoczy, bo miasto je naprowde piekne, ale trzeja sie zbiyrać, coby też insze dziedziny obezdrzić. Dzisio jak cugi uż polikwidowali, to yno autobusym, abo swojim auciskym mogymy ze Skoczowa ku Biylsku przewandrować. Po ceście trefiymy na dziedzine, kiero Jaworzem sie mianuje, chocioż nie wiym czy to mo s jaworami cosi społecznego, kiere tam kiejsi rosły. Ta piekno dziedzina zaproszo wszeckich lufciorzi i letnikorzi do powydychanio se zdrowym luftym, kiery żynie do jejich dziedziny prosto s gór. Dziyka tymu niejaki Saint Genois-Maurycy w roku 1752 założył tam sanatoryjum dlo ludzi kierzi mieli chybe na plucach i ciynżko wydychali. Rozmajci móndrzi dochtorzi prziszli na to, że dobrze ludzióm robi pici żyntycy, kiero zustowała im przi wyrobianiu syrów s mlyka owczego. Lyczyli nerwice, choroby skóry, choroby bachórza, jelit i eszcze insze rozmajte boleści. Dzisio lyczy sie tam małe dziecka kiere ciynżko wydychajóm i sóm chore na suchoty. A schorowanym starkóm i starzikóm łordynujóm fizykoterapije i rozmajte insze rechabilitacyje. Majóm tam to doś wielki, bo naroz poradzi sie u nich lyczyć prawie pół tysiónca ludzi. Na postrzodku dziedziny je park w kierym stoji kamiynno fóntanna s kierej ciurczy zabłocko solanka. Kónsek dalij porem roków tymu postawili drzewianóm tynżnie przi kierej idzie się siednóć i wdychać tyn posołóny luft, kiery dobrze robi ludzióm na pluca. Spomnieć też trzeja ło tym, że Jaworze mo trzi kościoły, każdy s inszej wiary, ale wszedcy ludzie w nich rzykajóm do tego samego boga.
Jak uż my sie tak nadychali tego zdrowego luftu, to prziszeł by czas, coby porajzować dalij ku północy i zozdrzić do małej dziedziny, kiero Chybiym sie mianuje. Jak każdo dziedzina na Śłóńsku Cieszyńskim, Chybie też mo sie przeca czym pochwolić. Nejwiynkszo chwała uż jednakowóż przeminyła, jak zawrzili cukrownie s kierej mioł pożytek cały Śląsk, a siedlocy przedowali im cukrowe ćwikle. Atrakcyjóm też je, ale ni ganc do kóńca Jezioro Goczalkowicki do kierego naburzili wody s Wisły i dziyka tymu w chałupach na Górnym Ślóńsku giszy woda s kranów. Na jego brzegach mogóm dzisio lufciorze i letnikorze szpacyrować, a na przyrychtowanych tam cestach idzie se popedajlować na kołach. Jak przyndymy sie cestóm ku Biylsku, kolem potoka Bajerki, to wedla ni idzie uwidzieć 200 starych dymbów, kiere sie tam do dzisia dziynka bogu obstoły. Spómnieć by też trzeja było o znanym aktorze Henryku Machalicy ze „Złotopolskich” kiery się w Chybiu narodził, ale nie zustoł na jejich kierchowie pochowany, bo isto Powązki sóm dlo niego piekniejsze. Roz do roka w czerwcu Chybie zaproszo wszeckich letnikorzi na jejich Żabonalia na kierych idzie cosi dobrego pojeś, pośpiywać se i aji potańcować.
Teraz uż yno styknie przechópnóć przez rzyke Wisłem i nóndymy sie w mieście kiere sie Strumiyniym mianuje i łóno mo do cesty „Wiślanki” uż yno 4 km. Skyrs jednak tego, że wedla je moc stawów, to uż łod downa wszedcy prawióm na niego „Żabi Kraj”. Zacznóć szpacyr jednak trzeja by było od rynku, na kierym stoji nejstarszy rotuz na Ślónsku, a postawili go w 1628 roku. Nawszczywić by jednakowż sie patrziło jejich park, kaj stoji fontanna solankowa w kierej ciurczy solanka s jejich Zabłocia i dziynka tymu majóm tam dycki morski klimat. Dobrze by też było obezdrzić zabytkowe kościoły: św Barbary, św Anny i dwa kościoły ewangelicko-augsburski w Drogomyślu i Pruchnej. Zaś każdego roku przed Godami patrziło by sie też podziwać na nejwiynkszóm żywóm szopkem, a w lecie zamoczać sie w niedowno wybudowanym basynie.
Zustoła nóm eszcze dziedzina Dębowiec, kieróm też worce nawszczywić, bo w ni sóm do obezdrzynio zaimawe wieca. Je tam u nich fest zielóno, a doobkoła sóm same stawy s rybami, przi kierych w trwie i na drzewach siedzóm rozmajte wodne ptoki. Sto roków tymu jak szukali wónglo i wiercili dziury w ziymi kolem Dymbowca, to natrefili na gaz i solanke jodobromową. I dziynka tymu do dzisia tyn gaz rułami idzie do rozmajtych chałup, a s tej solanki wyrobiajóm lyczniczóm sól. Ta sól je dobro na bolyni w krziżach, kolanach i rewme. Do tej jejich warzelni idzie zozdrzić i połoglóndać cały wercojg, kierym tóm dobroć wycióngajóm s ziymi. Wedla urzyndu gminy porem roków tymu postawili tynżnie w kierej s wyrchu na dół ciecze solanka i ubogaco luft w tak potrzebny człowiekowi jod. Worce też to wiedzieć, że ta jejich solanka mo dwacet razy wiyncyj jodu niż woda w Bałtyku. U nich eszcze worce obezdrzić w Simoradzu staróm gorzelnie, a w Łączce galeryje rzeżb i obrazów Andrzeja Klimowskiego.
Dziedzina Hażlach je jednóm s młodszych w naszym powiecie i mo dziepro kolem pińdziesiónt roków, a poskłodano je ze starych trzóch dziedzin: Pogwizdowa, Hażlacha i Kończyc Wielkich. Samo miano Hażlach pochodzi łod austryjoków, bo podobno prawili tak na dziure w lesie -„Hasenloch”, kaj było pełno zajónców i nieskorzij s tego słowa zrobił sie Hażlach. Dycki w każdej dziedzinie kaj nas eszcze nie było idzie cosi zaimawego uwidzieć i tak też je w tym naszym Hażlachu. Do obezdrzynio je jedyn s nejwiynkszych drzewianych kościłów na Śónsku pod wezwanim św.Michała. Worce też obezdrzić Pałac Larichów, a wedla niego jednonawową kaplicę w kierej na ambónie wymalowano je scyna biblijno jak Jónasz zeprził swój zadek w paszczy wieloryba. W Kończycach Wielkich idzie też se spocznóć pod dwóma starymi dybami, kiere majóm miana : „Mieszko” i „Przemko” i łoba majóm zdelki prawie 5 metrów doopkoła. Jak eszcze zbydzie wóm kapke czasu to możecie przisiednóć w bukowym lesie przi źródełku „Bogróńka”, a nieskorzij pod Zielónóm Gruszką”, kiero zasadzóno była w 1848 roku jako spóminka na kóniec pańszczyzny.
Szykowne paniczki i panoczkowie, śpiychejcie sie, coby was żodyn nie przdbiygnył i nie zasmrodził tego świyżego i czystego luftu, kiery mómy we szeckich dziedzinach tu na Śląsku Cieszyńskim. Każdo dziedzina was szumnie ugości, bo mo rada nawszczywujących jóm wszeckich gości. Przez prawie sztyrysta roków Śląsk Cieszyński mioł ganc inszóm kulture i skyrs tego jego miyszkańcy majóm bardzo silne poczucie swoji tożsamości. Kiejsi to było ganc insze ksiynstwo, dlo kierego Cieszyn, rzyka Olza i naszo mowa to było cosi świyntego.
Słownik
nawszczywa – odwiedziny
nufciorze – turyści
letnikorze – wczasowicze
dziedzina – wieś
kónszczek – kawałek
znaszła – znalazła
mianuje – nazywa się
zwyżka – wysokość
żynie – gna/pędzi
hańdownij – dawno
prziczympło – przykucnęło
zozdrzić – zajrzeć
prawióm – mówią
konsek – kawałek
starka – babcia
starzik – dziadek
społym – wspólnie
pofyrtane – pomieszane
trefili – spotkali się
giszy – leje się
kierchów – cmentarz
zwekslowali – zamienili
przestrzigli – przecięli
szybrzikować – gmerać
kapke – trochę
zaimawe – interesujące
ciepnóć – rzucić
tyjater – teatr
spadki – z powrotem
tustelok – cieszyniak
zawadzo – przeszkadza
harest – więzienie
opatruje – opiekuje
idzie – można
obezdrzić – pooglądać
patrzi do – należy
nieskorzij – później
fest – mocno
rzykać – modlić się
kaj – gdzie
miano – nazwa
paniczka – pani
panoczek – panoczek
śpiychać się – śpieszyć się
kiejsi – kiedy
luft – powietrze
ganc – całkiem
skyrs – z powodu
