Śląsk CIESZYŃSKI

0
1944
Panorama Beskidów
- reklama -

Śląsk Cieszyński to historyczna kraina, mieszcząca się w granicach dawnego Księstwa Cieszyńskiego, obejmująca południowo-wschodnią część Śląska. Od 1920 roku region przedzielony jest nie tylko rzeką Olzą, ale i granicą. Wpierw pomiędzy Polską a Czechosłowacją, a obecnie Polską a Czechami.

Po polskiej stronie obszar Śląska Cieszyńskiego pokrywa się niemalże w pełni z powiatem cieszyńskim, powiatem, który jest jednym z największych atutów województwa śląskiego.

Wyjątkowe połączenie niezwykłych walorów przyrodniczych tych terenów, bogatej kultury ludowej górali beskidzkich, silnego poczucia tożsamości regionalnej mieszkańców oraz fascynującej, piastowskiej i austro-węgierskiej historii – to między innymi właśnie te cechy sprawiły, że marka turystyczna Śląsk Cieszyński w 2019 roku otrzymała, jako jedna z pięciu w Polsce, Certyfikat Polskiej Marki Turystycznej! Promotorem marki jest Powiat Cieszyński oraz Stowarzyszenie Rozwoju i Współpracy Regionalnej „Olza”.

Specyficzne dla regionu jest zróżnicowane ukształtowanie terenu i wynikająca z tego faktu różnorodność charakteru poszczególnych jego części. Na południowym wschodzie wznoszą się Beskidy z zalesionymi stokami, a im dalej na północ, tym teren robi się coraz bardziej płaski, aby w końcu przeobrazić się w krajobraz nizinny obfitujący w liczne akweny ze Zbiornikiem Goczałkowickim na północnej granicy regionu. Wyjątkowość tego regionu jest wynikiem przenikania się wielu różnorodnych czynników.  Na dzisiejszy wizerunek cieszyńskiej ziemi ogromny wpływ mieli i mają jej mieszkańcy. Współistnienie wyznań religijnych, różnice wynikające z kultury związanej z regionem, złożony proces kształtowania się tożsamości narodowej oraz historyczne zmiany przynależności państwowej odcisnęły trwałe piętno na społeczeństwie Śląska Cieszyńskiego. Bogactwo historyczne, wyjątkowa kultura, zabytki sakralne, atrakcje turystyczne, szlaki górskie czy urokliwe stawy tworzą całokształt zachęcający do bliższego poznania i zobaczenia wszystkiego na własne oczy.

- reklama -

Do dyspozycji turystów jest bardzo dobrze rozwinięta baza noclegowa (ponad 24 tys. miejsc noclegowych), do której zaliczają się min. hotele, sanatoria, schroniska, pensjonaty oraz gospodarstwa agroturystyczne. Na dłuższe wakacje bądź wypad na weekend zapraszamy więc na Śląsk Cieszyński.

Stolicą i głównym centrum Śląska Cieszyńskiego jest oczywiście Cieszyn. Zgodnie
z legendą miasto założyli w 810 roku trzej synowie króla polskiego Leszka III. Bolko, Leszko i Cieszko po wielu latach rozłąki spotkali się u źródła (dzisiejsza Studnia Trzech Braci) i z radości założyli miasto. Bardziej prawdopodobna wersja powstania miasta wiąże się ze zbudowanym w X wieku na Górze Zamkowej słowiańskim grodziskiem. Zwiedzanie Cieszyna można rozpocząć od wyciągnięcia z portfela banknotu dwudziestozłotowego. Na jego rewersie znajduje się bowiem wizerunek najcenniejszego zabytku Śląska Cieszyńskiego – romańskiej Rotundy św. Mikołaja z XI wieku. Pełniła ona funkcję kościoła grodowego i stała się tym samym jedną z najstarszych świątyń chrześcijańskich w Polsce. W otoczeniu Rotundy możemy zobaczyć również: Wieżę Piastowską (najlepszy punkt widokowy na miasto i okolice, pozostałość po XIV-wiecznym zamku Piastów Cieszyńskich), Wieżę Ostatniej Obrony z XIII wieku, Pałac Myśliwski (rezydencję Habsburgów z XIX wieku), a także budynki Browaru Zamkowego Cieszyn. Z kolei w centrum warto odwiedzić rynek z ratuszem i okazałymi kamienicami, pałac hrabiowskiej rodziny Larischów-Mönnichów (w którym znajduje się Muzeum Śląska Cieszyńskiego), secesyjny Teatr im. Adama Mickiewicza, bogato wyposażoną w starodruki Książnicą, Muzeum Drukarstwa,
a także Kościół Jezusowy (największy i najważniejszy kościół ewangelicki w Polsce).
Wielbicieli literatury z pewnością skusi dwór Kossaków w Górkach Wielkich i Muzeum im. Zofii Kossak poświęcone tej właśnie pisarce. Dwór powstał w 1734 roku. Po pożarze w 1945 roku został częściowo odbudowany z przeznaczeniem na centrum sztuki. Co rok odbywa się tu Artystyczne Lato u Kossaków.

Amatorzy rezydencji szlacheckich będą zachwyceni zamkami i pałacami w miejscowości: Jaworze – klasycystyczny pałac Saint Genoi d’Anneaucourt w stylu angielskim z 1793 roku oraz Kończyce Małe – wybudowany pod koniec XIV wieku przez ród Golasowskich  – po licznych rozbudowach za sprawą arkadowego dziedzińca nazwany cieszyńskim Wawelem. Obecnie zamek mieści m.in. hotel i restaurację. Ropica – tu możemy podziwiać klasycystyczny murowany dwór z XV wieku. Frydek Mistek (Czechy) – zamek książąt cieszyńskich z I połowy XIV wieku. Wisła Czarne – modernistyczna Rezydencja Prezydenta RP Zamek – Narodowy Zespół Zabytkowy, stoi na miejscu drewnianego zameczku myśliwskiego Habsburgów, roztacza się stąd wspaniała panorama na Beskid; Karwina – empirowy pałac Larischów z 1511 roku, dziś muzeum szlacheckich wnętrz mogące zainspirować do śmiałego sięgania w przeszłość przy urządzaniu domu. Piotrowice koło Karwiny – w przysiółku Piersna empirowy pałac Larischów-Mönnichów, dziś hotel
i restauracja.

Amatorzy sakralnych szlaków znajdą na Śląsku Cieszyńskim wiele ciekawych miejsc. W Cieszynie warto zobaczyć Stary Cmentarz Żydowski od 1986 r. wpisany do rejestru zabytków oraz Kościół Jezusowy – największą świątynię ewangelicką w Polsce. Inne warte zwiedzenia obiekty: Kościół św. Michała Archanioła w Kończycach Wielkich – największy, drewniany, sakralny obiekt na Śląsku Cieszyńskim, świątynie: pw. św. Apostołów Piotra
i Pawła, pw. Znalezienia Krzyża Świętego, a także ewangelicko-augsburski kościół Świętej Trójcy w Skoczowie oraz wzgórze Kaplicówka z  Sanktuarium św. Jana Sarkandra, Kościół pw. Chrystusa Króla w centrum Chybia, gdzie znajduje się słynący cudami obraz Matki Boskiej Gołyskiej (obraz Matki Boskiej Gołyskiej uroczyście koronowano w 2004 roku), a także Sanktuarium św. Mikołaja w Pierśćcu. Kościół pw. Dobrego Pasterza z Istebnej zachwyci również wielbicieli sztuki ludowej.

Pewną tajemnicę beskidzkich lasów stanowią tzw. leśne kościoły. Są to odludnie położone miejsca w Beskidzie Śląskim, w których w czasie kontrreformacji protestanci gromadzili się na potajemne nabożeństwa. Choć takich miejsc było na pewno wiele, do czasów dzisiejszych zachowała się pamięć o dziewięciu z nich (sześć w Polsce i trzy w Czechach). W samym Powiecie Cieszyńskim znajdują się trzy leśne kościoły: „Kamień” na Równicy w Ustroniu, Kościół na „Szymkowie” w Wiśle Bukowej i „Spowiedzisko” w Lesznej Górnej.
Śląsk Cieszyński charakteryzuje się bardzo zróżnicowanym krajobrazem, w skład którego wchodzi Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego oraz nizinne tereny położone wśród stawów gminy Chybie, która może poszczycić się rezerwatem torfowiskowym Rotuz. Jest on ścisłym rezerwatem, na terenie którego objęto ochroną torfowiska, roślinność bagienną i fragmenty boru wilgotnego. Wokół rezerwatu przebiegają liczne ścieżki rowerowe pozwalające cieszyć oczy widokiem rozległych akwenów wodnych, bujnej roślinności i niczym nie zmąconej ptasiej sielanki. Zachwyceni tym będą miłośnicy obserwacji ptactwa wodnego, jak i wielbiciele plenerów fotograficznych.

Beskid Śląski to przepiękny górski obszar leśny poprzecinany licznymi szlakami, wiodącymi przez lasy, szczyty i widokowe połoniny. Jedną z najpiękniejszych jest połonina na zboczu Klimczoka skąd rozciąga się widok na Skrzyczne i Magurę oraz pozostałe wzniesienia Beskidu. Szlaki przeznaczone są dla każdego, świetnie poradzą sobie rodziny z małymi dziećmi jak i osoby starsze. Na zmęczonych czekają liczne schroniska, z pysznymi obiadami, a na spragnionych pieniste piwo.

Jedną z najstarszych miejscowości na terenie Śląska Cieszyńskiego jest Ustroń. To również jedyne w tym regionie miasto uzdrowiskowe. Jest to znakomite miejsce wypadowe na beskidzkie szlaki. To tutaj zaczyna się najdłuższy szlak w polskich górach (ok. 496 km), zwany Głównym Szlakiem Beskidzkim.

Sąsiadująca z Ustroniem Wisła położona jest w sercu Beskidu Śląskiego, u stóp Baraniej Góry, z której biją źródła Czarnej i Białej Wisełki, od których zaczyna swój bieg rzeka Wisła. Początki miasta sięgają XVI wieku, choć pierwsza wzmianka pochodzi dopiero
z 1615 roku. Niemal od początku swojej historii miejscowość powiązana była z ludnością protestancką, która dzisiaj stanowi tu większość.

Zwiedzanie Wisły należy zacząć od zameczeku myśliwskiego Habsburgów z XIX wieku (który jest obecnie siedzibą miejscowego oddziału PTTK), Muzeum Spadochroniarstwa, Galerii Adama Małysza (można zobaczyć m.in. posąg naszego skoczka wykonany z białej czekolady) czy Muzeum Beskidzkiego, mieszczącego się w dawnej karczmie z 1795 roku. Od 1964 roku w sierpniu odbywa się tutaj festiwal folklorystyczny „Tydzień Kultury Beskidzkiej”. W 1931 roku na Zadnim Groniu powstał Zamek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego, jako dar Śląska i Ślązaków dla głowy państwa. Modernistyczny obiekt zaprojektował Adolf Szyszko-Bohusz. Dziś zameczek pełni funkcje reprezentacyjne i wypoczynkowe dla Prezydenta RP. Poza tym tzw. Zamek Górny można również zwiedzać.

Obok Zameczku Prezydenta stoi drewniana Kaplica pw. Św. Jadwigi Śląskiej, która służy wyznawcom obu wyznań – zarówno katolikom jak i protestantom.Z Wisły łatwo przez Kubalonkę dojechać do Trójwsi. Beskidzka Trójwieś składa się z Jaworzynki, Koniakowa i Istebnej. Wszystkie trzy są typowymi miejscowościami góralskimi, w których do dziś kultywuje się lokalne tradycje. Istebna to najwyżej położona gmina w Polsce. Znajduje się tu Izba Pamięci Jerzego Kukuczki, a co roku w maju przechodzi tędy Rajd imienia himalaisty. Atrakcją Trójwsi są również świerki istebniańskie żyjące około 160 lat i osiągające wysokość ponad 50 metrów. Więcej szczegółów na temat tych drzew znaleźć można w Muzeum Świerka Istebniańskiego.

W Jaworzynce znajduje się miejsce zwane Trójstykiem, czyli punkt styku granic Czech, Słowacji i Polski. Z kolei Koniaków słynie z szydełkowych koronek znanych na całym świecie. Niedawno zostało otwarte muzeum im poświęcone. Można tu zobaczyć największą koronkę koniakowską na świecie. Ma ona 5 metrów średnicy i składa się z ponad 8 tysięcy motywów, stanowiących całość serwety, układających się w 20 rzędów. Do jej powstania zużyto ponad 50 km nici bawełnianych tzw. kordonka w kolorze kremowym. Będąc
w Istebnej warto zajrzeć do Chaty Jana Kawuloka. Chata Kawuloka to żywa pamiątka autentycznej zabudowy drewnianej z 1863 roku, pełna kultywowanej tradycji i folkloru. Jan Kawulok był regionalnym twórcą i wirtuozem gry na instrumentach pasterskich.
Na tej ziemi urodził się i wychował ekonomista, poeta i prozaik, zamieszkały na stałe w Lucernie, dr Jerzy Rucki. Był on inspiratorem i fundatorem założenia Muzeum Regionalnego „Na Grapie” w Jaworzynce.  W zbudowanej od podstaw góralskiej chałupie zgromadzono pamiątki kultury materialnej regionu, tworząc mini skansen górali ziemi istebniańskiej.

By bliżej poznać tradycje pasterskie należy wybrać się do Centrum Pasterskiego w Koniakowie łączącego w sobie funkcje bacówki, gazdówki i centrum wystawienniczego o tradycjach i obrzędach Beskidów. Każdy z elementów ma charakter interaktywny, można wszystkiego dotknąć, spróbować regionalnych wyrobów, a także pogłaskać i nakarmić żyjące w gospodarstwie zwierzęta: owce, kozy i krowy.

Miłośników tradycji regionalnych zachęcamy do odwiedzenia Brennej. Tu warto całą rodziną zajrzeć do Chlebowej Chaty gdzie można połączyć przyjemność z edukacją. Gospodarze ukazują dzieciom drogę ziarenka zboża, które musi pokonać wiele etapów, aby w postaci bochenka znaleźć się na naszych stołach i kusić niepowtarzalnym zapachem. Gdy pajdę chleba okrasza samodzielnie wykonane masło, polane słodkim miodem, to już niewiele do pełni szczęścia potrzeba. Najmłodsi nie tylko sami mogą wyrobić ciasto i upiec podpłomyki, ale także ich posmakować.

Oferta warsztatowa Chlebowej Chaty nie kończy się na umiejętnościach piekarskich. Gospodarze uczą najmłodszych jak dawniej wyglądało życie na wsi, jak robiono masło, jakimi narzędziami pracowano w gospodarstwie i czym zajmuje się pszczelarz. Tu można nauczyć się przede wszystkim szacunku do ciężkiej pracy rolnika, która trwa codziennie od świtu do zmierzchu.
W Brennej nie można ominąć również Domu Zielin „Przytulia”.  Ludowe mądrości dotyczące ziół przedstawiono tutaj w interesujący sposób, z wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi. Można tu zdobyć wiedzę z zakresu botaniki, historii, ziołolecznictwa, ludowych obyczajów i innych dziedzin nauki. Interaktywna wystawa przedstawia praktyczną i mistyczną rolę ziół
w codziennym życiu beskidzkich górali. Wokół budynku znajduje się herbarium, czyli ogródek ziołowy, w którym zostały zgromadzone najważniejsze zioła naszego regionu. Ostatnim punktem odwiedzin Domu Zielin jest możliwość degustacji ziołowych herbat. Ziołami żyje teraz cała gmina. Lokalne restauracje i kawiarnie w ramach cyklu „Brenna ziołami pachnąca” przygotowały dania specjalne.
Zwiedzając Śląsk Cieszyński można znaleźć wiele niezwykłych miejsc. Z pewnością do takich zalicza się „Miasteczko Pszczele” w leżącym w Gminie Goleszów Dzięgielowie.
To unikatowa w skali europejskiej pasieka, wtopiona w piękny krajobraz dawnego kamieniołomu. Po kilku latach hodowli pszczół w zwykłych ulach właściciel postanowił wybudować dla swoich ulubienic… ule – domki, inspirowane góralską architekturą. Miasteczko pszczół jest całkiem dobrze „zurbanizowane”. Pszczoły mogą mieszkać i pracować w góralskich chałupach, w młynie, ratuszu czy kościele. Goleszów jak wiele innych gmin pielęgnuje tradycje, ale również ważną dla mieszkańców historię. Dlatego odwiedzając to miejsce warto zwiedzić „ Izbę Oświęcimską”.  Zgromadzono w niej eksponaty dotyczące dziejów podobozu Auschwitz – Birkenau w Goleszowie, będącego filią obozu w Oświęcimiu.

Między górskimi wędrówkami warto odwiedzić również Skoczów, Strumień czy Chybie. Na obszarze gminy Strumień i Chybie znajdowała się duża ilość bagien i terenów podmokłych, na których od XIII wieku zakładano stawy hodowlane. Z tego powodu tereny te zostały nazwane Żabim Krajem. W Chybiu warto zapoznać się z historią cukrowni, funkcjonującej od 1884 do 2009 roku, odwiedzić dawne folwarki Habsburgów, zajrzeć do jedynej na Śląsku Cieszyńskim winnicy w Mnichu lub stanąć twarzą w twarz z Utopcem (demonem wodnym, zrodzonym z duszy topielca). Gmina Chybie słynie również z atrakcyjnych tras rowerowych. Wiodą one przez malownicze tereny pełne stawów, łąk i lasów, gdzie przy okazji można podziwiać faunę i florę typową dla tych terenów. Nie zabraknie tu atrakcji również dla miłośników wędkarstwa i zapalonych ornitologów. Stąd już całkiem blisko do Dębowca, którego naturalnym bogactwem są zalegające na głębokości ponad 500 m pod ziemią wyjątkowo bogate, unikatowe na skalę światową złoża solankowe. Korzystać z nich mogą wszyscy dzięki tężni, którą wybudowano w parku. Miejsce znakomicie nadaje się do wypoczynku. Składająca się z trzech elementów tężnia ma kształt otwartego koła. Drewnianą konstrukcję wypełniają wierzbowe gałązki, po których spływa solanka. Wewnątrz i na zewnątrz okręgu znajdują się ławeczki oblegane przez zażywających inhalacji. Solanka z Dębowca jest wyjątkowo bogata w jod, brom, wapń, krzem oraz selen. Zalicza się ją do wód leczniczych i termalnych. Inhalacje pomagają w leczeniu chorób dróg oddechowych, reumatycznych, dermatologicznych, ginekologicznych i przemiany materii. Lekarze są zdania, że solanka odmładza skórę oraz wspomaga odchudzanie.

Pełna zróżnicowanych atrakcji jest również czeska część Śląska Cieszyńskiego.
Żermanice są znane przede wszystkim ze zbiornika wodnego i zapory. Są położone na północ od miasta Frydek-Mistek są punktem wyjścia do rekreacyjnych terenów okolic żermanickiej tamy. Zbiornik wodny Żermanice (czes. Žermanická přehrada, Vodní nádrž Žermanice) został utworzony przez spiętrzenie wód rzeki Łucyny w okolicy Żermanic w kraju morawsko-śląskim, w Czechach. Wokół Zbiornika Żermanice znajduje się wiele ośrodków wypoczynkowych. Posiada on także korzystne warunki do uprawiania windsurfingu i żeglarstwa.

Ropica zaś zapraszają turystów w malownicze górskie trasy. Warto więc wybrać się na Ropicę – to szczyt w Paśmie Ropicy, na Śląsku Cieszyńskim. Górę pokrywają mieszane lasy świerkowo-bukowe. Na szczycie znajduje się rzeźba pogańskiego boga Słowian Peruna. Rzeźba ta ma symbolizować wzajemną tolerancję i zgodępomiędzy Czechami, Polakami a Słowakami. Miejsce to słynie również z pięknych pól golfowych. Ropica Golf Resort zaliczany jest do 10 najlepszych pól golfowych w Republice Czeskiej, popularna jest nie tylko między profesjonalnymi i wymagającymi graczami, ale również między początkującymi. Co roku odbywają się tutaj turnieje ČGF. Położenie 18-dołkowego pola udostępnia wspaniałe panoramiczne widoki na masyw Beskidu Śląskiego, z dominacją Javorovego vrchu.
Beskid Śląski to z pewnością jedno z tych miejsc, które raczy turystów nie tylko walorami przyrodniczymi czy zabytkami. Dobrze zachowany i pielęgnowany folklor jest wielkim atutem tego miejsca. Ważną rolę wśród mieszkańców odgrywa gwara. Gwara cieszyńska jest do chwili obecnej powszechnie używana na całym Śląsku Cieszyńskim, po obu stronach Olzy. Specyficzne położenie historyczne tego regionu pozwoliło na zachowanie wielu odmienności językowych. Dialekt Śląska Cieszyńskiego, według polskich językoznawców, wyewoluował ze staropolszczyzny, zachowując do dzisiejszych czasów wiele cech języka staropolskiego, takich jak słownictwo, składnia itd. Duży wpływ na kształtowanie się gwary miały też i mają języki: czeski, niemiecki, polski standardowy, a od niedawna także język słowacki.

Zapraszamy na:
cieszynskie.travel – portal turystyczny
Śląska Cieszyńskiego
Facebook.com/Slask.Cieszynski – fanpage
Śląska Cieszyńskiego

Warto skorzystać z bezpłatnej aplikacji mobilnej Śląsk Cieszyński, którą bezpłatnie pobrać można ze sklepu Google Play lub App Store