Okupacja niemiecka – Cieszyn w III Rzeszy

0
1939
Zdjęcie z archiwum Energetyki Cieszyńskiej. Turbina prod. Brown-Boveri Company z 1942 roku,
- reklama -

Armia niemiecka uderzyła na Śląsk Cieszyński od strony Słowacji i Czech. W pierwszym dniu wojny nieprzyjaciel sforsował Olzę i wkroczył do Cieszyna. Miasto zostało włączone bezpośrednio do III Rzeszy. Już w październiku Niemcy dokonali podziału Śląska Cieszyńskiego na dwa powiaty cieszyński i bielski. Pod koniec października wycofano walutę polską i zastąpiono ją marką niemiecką.

Elektrownia cieszyńska pracowała nadal, chociaż bez dotychczasowego, polskiego kierownictwa. Dyrektor Dombke wcześniej opuścił Cieszyn i przeniósł się do Krakowa. Zamówione jeszcze przez niego w 1939 roku urządzenia – kocioł i turbina – niezbędne do rozbudowy zakładu, zostały dostarczone już podczas okupacji. Jednak dopiero w 1942 roku zamontowano turbozespół szwajcarskiej firmy Brown – Boveri, a w 1944 roku postawiono kocioł parowy produkcji Waffen und Munitionswerke A.G z Poznania, czyli z przedwojennych Zakładów Cegielskiego.

3 maja 1945 roku do Cieszyna wkroczyła Armia Czerwona. Niemcy wycofując się, zabrali lub niszczyli dokumentację administracyjną i techniczną z lat 1939- 1945. Unieruchomili również Elektrownię wymontowując niektóre elementy układów regulacji turbin parowych. Jednak  postój Elektrowni trwał tylko półtorej godziny. Mistrz ruchu Maciej Foltyn, pracujący w Elektrowni od 1936 roku, zaopatrzył się wcześniej w zapasowe części, dzięki czemu miasto i miejscowości zasilane z Elektrowni, prawie nie odczuły przerwy w dostawie energii elektrycznej.

Niemcy wycofując się z Cieszyna, zburzyli wszystkie mosty zarówno drogowe, jak i kolejowe. Miasto zostało odcięte od świata. Dla Elektrowni oznaczało to brak możliwości dostaw węgla, a zapas pozwalał tylko na pracę przez dwa miesiące. W tej sytuacji Elektrownia dokonuje naprawy mostu kolejowego na linii Cieszyn- Goleszów oraz lokomotywy i wagonów i pozyskuje węgiel z zapasów Cementowni Goleszów. To pozwoliło utrzymać Elektrownię w ruchu do jesieni, do czasu odbudowania linii komunikacyjnych prowadzących do Cieszyna.

- reklama -

Stan sieci energetycznych wymagał natychmiastowych działań „władze okupacyjne Elektrowni prowadziły gospodarkę rabunkową i dewastacyjną (…) sieci i stacje transformatorowe były w stanie zupełnego zaniedbania, nie były wcale utrzymywane i konserwowane, a wszystkie przewody miedziane zostały wymienione na przewody żelazne. Ogółem waga zdjętej miedzi wynosiła ponad 48 ton”. Niemcy pozostawili również ok 110 km uszkodzonych sieci niskiego i wysokiego napięcia oraz większość uszkodzonych stacji transformatorowych.

„II wojna światowa zadała elektroenergetyce dotkliwe straty. Miała miejsce wyniszczająca eksploatacja urządzeń oraz w wyniku działań wojennych zniszczonych zostało szereg elektrowni… W 1945 roku przystąpiono do ich odbudowy i uruchamiania. W 1946 roku łączna moc wszystkich elektrowni w kraju była niewielka. Czynnych było 361 elektrowni o łącznej mocy 2553 MW i rocznej produkcji 5,8 TWh.”

Art. na podstawie informacji zawartych w książce Andrzeja Surzyckiego „Energetyka Cieszyńska 1910-2010 . Rys historyczny”