- reklama -
Wakacje wprawdzie skończone, ale nie sezon rowerowy. Jednym z pomysłów na urozmaicenie wypraw może być poszukiwanie starych słupów granicznych znajdujących się na północ od Cieszyna, a będących reliktami dawnego podziału Śląska pomiędzy Prusy i Austrię.
Podział ten był wynikiem prowadzonych blisko trzysta lat temu wojen między rosnącym w siłę państwem Hohenzollernów a słabnącą militarnie Austrią władaną przez Habsburgów. Władca Prus Fryderyk II Wielki zdecydował się na wojnę zaborczą w przekonaniu, że ma znaczącą przewagę wojskową i wystarczające fundusze do prowadzenia zwycięskiej z założenia i niezbyt długiej wojny, która zaowocuje demograficznym i gospodarczym wzmocnieniem Prus. Ważne dla Prus było również zapobieżenie ewentualnemu wzmocnieniu się Saksonii lub Bawarii, mogących także dokonać zaboru Śląska.
Praktycznie podział terenu ustalił się w tzw. pierwszej wojnie śląskiej (1740–1742) zakończonej układem pokojowym podpisanym we Wrocławiu 11 czerwca 1742 r. Wojennym łupem Prus stał się wówczas cały Dolny Śląsk i Ziemia Kłodzka, a Górny Śląsk został podzielony na część pruską z Opolem, Raciborzem, Bytomiem, Pszczyną oraz na część austriacką z Karniowem, Opawą, Bielskiem, Cieszynem. Terytorium Prus powiększyło się o 1/3, a liczba ludności wzrosła dwukrotnie. Zdobyty teren był jednym z najbardziej zindustrializowanych obszarów z rozwiniętą intensywną produkcją lniarską (węgiel nie odgrywał jeszcze w gospodarce znaczącej roli). Ostateczne zakończenie wojen – które nie ograniczały się tylko do sprawy przynależności Śląska oraz po obu stronach konfliktu angażowały różne państwa (walczące również o swoje własne cele, w tym także cele poza kontynentem europejskim) – nastąpiło 15 lutego 1763 r. zawarciem pokoju w Hubertusburgu (potwierdzony w nim został podział Śląska z 1742 r.) oraz 10 lutego 1763 r. zawarciem pokoju paryskiego.
Powyższe uzgodnienia na ponad 150 lat określiły pozycje mocarstw europejskich. Znacząco wzrosła rola Prus w strefie państw niemieckich i Europie Środkowej. Ustalona wówczas granica prusko-austriacka (po zjednoczeniu niemiecko-austriacka) utrzymała się do 1918 r.
Do dziś tu i ówdzie pozostały kamienne słupy graniczne. Mają one swój numer oraz herby z obu stron (orzeł pruski/korona austriacka). Niektóre niełatwo znaleźć, jak np. słup nr XXII ukryty w środku lasu na trójstyku Zebrzydowic, Pielgrzymowic i Pruchnej – tym bardziej odnalezienie ich może być źródłem niemałej satysfakcji.
Bibliografia:
1. Ch. Clark, Prusy. Powstanie i Upadek 1600-1947, tł. Jan Szkudliński, Bellona, Warszawa 2009.
2. D. Nawrot, Wojny Śląskie, w: Encyklopedia Województwa Śląskiego,
http://ibrbs.pl/mediawiki/index.php/Wojny_%C5%9Bl%C4%85skie, 27.07.2023.
Fot.: Archiwum prywatne
- reklama -
