Właśnie zakończył się nowy, niezwykle interesujący festiwal
Cithara Sanctorum Silesia, który odbywał się w Cieszynie i Bielsku-Białej przez trzy weekendy września. Festiwal poświęcony był postaci Jerzego Trzanowskiego (1592–1637) duchownego urodzonego w Cieszynie, wybitnego pisarza religijnego, który pośród swych znakomitych dzieł, do których należą Ody łacińskie (Brzeg 1629), Phiala odoramentorum (Czasza wonności) z 1635 r., zebrał i wydał również obszerny kancjonał Cithara sanctorum (1636), zawierający 412 pieśni. Kancjonał doczekał się około 220 wydań.
Postać Jerzego Trzanowskiego jest żywa w pamięci mieszkańców regionu po obu stronach Olzy, a festiwal jego imienia zaproponował ciekawą i świeżą formułę uczczenia i propagowania sylwetki tej niezwykłej postaci wśród szerokiej publiczności. Festiwal, podczas którego usłyszeliśmy 5 koncertów z ambitną i interesująco dobraną muzyką, nawiązującą w różnorodny sposób do jego patrona, dopełniły także interesujące spotkania, dyskusje oraz wystawa najstarszych wydań zbioru Cithara Sanctorum w Książnicy Cieszyńskiej.
Wydarzenia festiwalowe rozpoczęły się 12 września właśnie tu, w Książnicy Cieszyńskiej, spotkaniem zatytułowanym „Kim był Jerzy Trzanowski”, w którym brali udział bp Tomáš Tyrlík, ks. Marcin Brzóska oraz Marek Pilch. Po ciekawej dyskusji prezentującej nie tylko postać Jerzego Trzanowskiego, ale też późniejsze losy zapisanych przez niego pieśni, licznie zebrani słuchacze przenieśli się do wnętrza kościoła Świętej Trójcy, gdzie zabrzmiały między innymi Pieśni duchowe Christiana Gellerta, również jednego z istotniejszych przedstawicieli tego typu twórczości, wykonane przed znakomitych muzyków: Katarzynę Wiwer – sopran, Magdalenę Pilch – flet romantyczny oraz Marka Pilcha – fortepian stołowy, z muzyką Carla Philippa Emanuela Bacha, ale również z nawiązaniem do polskich wersji tych pieśni zawartych w Śpiewniku Ewangelickim. Piękna, miękka barwa oraz śpiewność nieczęsto prezentowanego instrumentu jakim jest fortepian stołowy, korespondująca z brzmieniem romantycznego fletu oraz pięknie wykonanymi pieśniami złożyła się na wyjątkową atmosferę tego koncertu, który był dobrym wstępem do mających nastąpić kolejnych wydarzeń.
Na drugi weekend festiwalowy (18, 19 września) organizatorzy przygotowali równie ciekawe propozycje. Pierwszą z nich był koncert „Kancjonał i improwizacje” z udziałem Wyższobramskiego Chóru Kameralnego, prowadzonego przez Piotra Sikorę oraz organisty z Kościoła Pokoju w Świdnicy Macieja Batora, który odbył się w kościele Jezusowym w Cieszynie. Był to niezwykle nastrojowy wieczór, podczas którego motywy pieśni Jerzego Trzanowskiego, wykonanych przez Wyższobramski Chór Kameralny w pięknych, wielogłosowych opracowaniach, były odbierane i przekształcane przez organy w śpiewnych i pełnych delikatności improwizacjach. Brzmienie chóru śpiewającego z wielkim skupieniem i świetną dykcją znakomicie dopełniły różnorodne barwy organów, tworząc niezapomnianą całość. Drugim wieczorem był ciekawy i malowniczy wizualnie występ zespołu Cithara Sanctorum z Poznania, który nazwę kancjonału przyjął jako nazwę zespołu
i propaguje pochodzące z niego pieśni prezentując je w konwencji śpiewania domowego, w strojach i na instrumentach nawiązujących do epoki. Koncert odbył się w kościół Marcina Lutra w Bielsku-Białej.
Finałowy weekend (25, 26 września) niósł ze sobą aż cztery wydarzenia, na które złożyły się dwa spotkania z tłumaczem pieśni Jerzego Trzanowskiego Zbigniewem Machejem, wydanych w zbiorze zatytułowanym Pieśni Duchowe. Pierwsze z nich odbyło się w sobotę w Domu Narodowym w Cieszynie, a drugie kolejnego dnia w Muzeum Historycznym w Bielsku-Białej. Oba spotkania były bardzo interesujące i zgromadziły grono aktywnych słuchaczy, a na każdym z nich dzieło i postać Jerzego Trzanowskiego oraz omawiane kwestie zostały ujęte pod nieco innym, intrygującym kątem. W tych dniach odbyły się także dwa koncerty. Sobotni, w kościele Jezusowym był bardzo ciekawym spojrzeniem na opracowanie tematów pieśni. Maja Miro-Wiśniewska, flecistka i performerka przygotowała wieczór pod tytułem „Hymnus Ad Ortum Solis” polegający na opracowaniu tematów ze zbiorów Pieśni Chwał Boskich oraz Cithara Sanctorum z zastosowaniem elektroniki, polegającej na nakładaniu na siebie warstw dźwiękowych oraz dodawaniu specjalnie przygotowanych wcześniej efektów. Powstała w ten sposób całość miała charakter medytacyjny, a użycie elektroniki wprowadzało nieznane dotąd barwy i efekty dźwiękowe. Natomiast koncert finałowy, który miał miejsce w kościele Zbawiciela
w Bielsku-Białej miał zupełnie inny charakter. Śpiewaczka Katarzyna Wiwer wraz z Henrykiem Kasperczakiem grającym na lutni renesansowej zaprezentowała koncert pod tytułem „Żywot człowieczy według Reja, czyli człowiek między niebem a ziemią” oparty na kanwie tekstów zaczerpniętych z Żywota człowieka poczciwego Mikołaja Reja ilustrowanych muzyką renesansową, a ukazujący żywy, nie pozbawiony dowcipu, ale także i zadumy obraz człowieczego ziemskiego bytowania, który okazał się zadziwiająco aktualny także w czasach współczesnych.
Jednym słowem trzy festiwalowe weekendy były bogate w wydarzenia i różnorodną muzykę, dobraną nietuzinkowo i z rozmysłem. Publiczność miała szansę uczestniczyć z wydarzeniach muzycznych z repertuarem, który nie gości w salach koncertowych na co dzień, a opowieść osnuta wokół Jerzego Trzanowskiego spowodowała, że postać patrona festiwalu nabrała rumieńców, a pamięć o niej znowu odżyła na Śląsku Cieszyńskim. Mamy nadzieję, że pierwszy festiwal Cithara Sanctorum Silesia nie jest jedyną odsłoną i na stałe zagości na Ziemi Cieszyńskiej.
Organizatorem wydarzenia jest Fundacja Kulturalny Szlak we współpracy z parafiami: Ewangelicko-Augsburską w Cieszynie, Rzymskokatolicką Świętej Marii Magdaleny w Cieszynie, Ewangelicko-Augsburską Zbawiciela w Bielsku-Białej, Ewangelicko-Augsburską Marcina Lutra w Bielsku-Białej, Cieszyńskim Ośrodkiem Kultury Domem Narodowym w Cieszynie, Książnicą Cieszyńską oraz Muzeum Historycznym
w Bielsku-Białej.
Patronat honorowy nad festiwalem objęli Biskup Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP Jerzy Samiec, Marszałek Województwa Śląskiego Jakub Chełstowski, Starosta Powiatu Cieszyńskiego Mieczysław Szczurek, Burmistrz Miasta Cieszyna Gabriela Staszkiewicz.
Zadanie współfinansowane było ze środków Miasta Cieszyna, Miasta Bielsko-Biała
oraz Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej.
citharasanctorum.eu
