Dzisio bydziecie se mogli poczytać jako to ło sobie bydzie prawić po naszymu, jedna szykowno paniczka s Goleszowa Pani Lidia Lankocz- laureatka srebrnej i złotej cieszynianki, etnolog, folklorysta, miłośnik gwary i znawca strojów ludowych z regionu śląska Cieszyńskiego, a także długoletni dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Goleszowie.
Pani Lankoczowa: Słyszelimy, że Wy mocie strasznie zaimawego koniczka, kiery się wziył s Waszej profesyji jakóm je etnologija. Skyrs tego chciołbych s Wami porzóndzić ło tym jako żeście sie snaszli w Goleszowie, kim żeście sóm, jakigo mocie tego kóniczka i coście robili przez całe swoji żywobyci i aji co robicie dziśka. Chciołbych cobyście to wszecko co se pospóminocie rzekli po naszymu naszym czylelnikóm.
Jak panoczku chcóm po naszymu, tóż tak beje:
W Goleszowie żech sie urodziła, dóma, ni w szpitolu w Cieszynie. Tóż mogym powiedzieć żech je w Goleszowie łod urodzynio. Wychowałach sie we familiji w kierej strasznie radzi tańcowali i śpiywali, a naszo piękno tradycja dycki była z nami. Moja mama była najstarszo dóma, tóż też piyrszo się wydała. Jak sie wydowały jeji młodsze siostry, tóż jo każdej musiałach iś za małóm drużke. Każdymu żynichowi, żech musiała wyrzóndzić, co mi kozali i ciepnóc w niego bómbónami. Najbardziyj toch była rada, że se z tatóm potańcujym. Łón mie uczył starych kónsków (kołomajki, szpacyrpolka, lynder, goleszowsko i kupe inszych). Łod bajtla strasznie żech rada tańcowała i śpiywała. Pamiyntóm, jak hańdowni ludziska, kiej jeszcze ni mieli dóma ani radija , ani telwizora, to chodzowali jedyn do drugigo i se razym śpiywowali ty piękne nasze cieszyński śpiywki. Jo po dzisio ich pamiyntóm i wyśpiywujym.
Do szkoły żech też chodziła do Goleszowa, łokropnie nas przeganiali, jak my rzóndzili gwaróm, a zaś dóma się z nas śmioli , jak cosik nóm sie przitrefiło powiedzić po szkolnymu. W łósmej klasie mama mi pozwoliła chdzić do Cieszynia uczyć sie szycio, bo mi sie to łokropecznie podobało. Pozwoliła mi też należeć do Zespołu Regionalnego „Goleszów” przy goleszowski cymyntowni. Tak się rozpoczył mój kónik, kiery mie dzierży po dzisio. Jak żech zdała mature, toch poszła robić do cymyntowni. Siedziałach za biórkym i wiedziałach, że z takóm duszóm, jak moja długo tam nie wydzierżym. Jak sie jyny nadażiło, a było to w 1981, poszłach robić do Gminnego Ośrodka Kultury i wsiąkłach tam, aż do 2014 roku- i było tego sztyry a trzicet roków roków/. Robiłabych tam isto dali, dyby, wiycie panoczku, nie ta ludzko zowiść.
Razym ze stanym wojynnym zawiesili działani naszego zespołu przy cymyntowni i poszłach tańcować do ZPiT „Ziymia Cieszyńsko” w Cieszynie. Uczyłach sie też w Biylsku tańca i choreografii. Po trzóch rokach nauki zostałach instruktorym tańca wyszpecjalizownym w tańcu ludowym i choreografym z kwalifikacjami pedagogicznymi( tak sie to fachowo mianuje. Łod 1985- 1993 roku robiłach też ( jako dodatkowe zatrudniyni) w ZPiT „Ziymia Cieszyńsko”, jako instruktor, a łostatni trzi roki jako kierownik artystyczny i główny choreograf.
W 1990roku dostali my jako goleszowski GOK, w spadku po zlikwidowanej cymyntowni, izby i pomieszczynia. Za fojta Jana Sztwiyrtni hladali my razym jakiś wiynkszej chałupy, co by tam zrobić dóm kultury. Chcieli my wyremontować downóm gospodę „Ludowóm”, aji my już zrobili łosuszyni murów takóm szumnóm metodóm elektroosmozy- czy jakosi tak. Mie strasznie na tym zoleżło ,bo tam była szumno sala do tańcowanio i tako prowdziwno scyna z kulasami, jak w prowdziwnym teatrze. Ostoła się tam jeszcze staro dekoracyja isto po wieczorkach, kiere tam kiejsi łodgrywali. Tatowie moji tam grali i mocka mi ło tym łopowiadali. Zawsze żech chciała do tego wrócić. Gospoda była w łokropecznie złym stanie, ale mie to nie zrażało, byłach rada, że przeca Goleszów sie doczako Domu Kultury. To był początek roków łosimdziesióntych, a jo w GOKu robiła sama- sama jedna i miałach we starości dwanos placówek w całej gminie. Wszecko się strasznie przeciągało i dziepro moi marzyni spełniło sie, jak gmina dostała ty dwie wielki chałupy w centrum Goleszowa. Sala była kupe mniyszo, a scyna jyny kapke wiykszo łod starzikowego króliczoka, a dwiyrze pozawiyrane na lańcuchy i kłodki. Jedno było dobre- Dóm Kultury był w samym postrzodku Goleszowa. Teraz dziepro mógli my tak po prowdzie robić kulture w Goleszowie. Zaczyłach organizować zespoły i impezy. Było tego strasznie mocka. Zrobiłach też Mini Wielkóm Gre- takóm do dziecek. Na jednym z tematów dałach naszóm gware. Chciałach uwidzieć czy dziecka jeszcze prawiom po naszymu i jako im to idzie. Wiycie panoczku, że na tyn temat, to my mieli najwiyncyj chyntnych. Wtedy mi przyloz do głowy taki napad na zrobiyni Kónkursu Gwarowego o „Złotóm Przeposke”. Po tym zaroz jakosi żech łodewrziła w GOK (Gminny Ośrodek Kultury) Wypożyczalnie Kostiumów Karnawałowych dlo dziecek. To, żech sie kiejsi nauczyła szyć, pumogało mi w robocie z zespołami tanecznymi, kiere żech prowadziła łod 1982 roku, a kapke przez ty roki ich było. Sama żech se do nich szyła i rychtowała stroje do tańcowanio. Teraz mi się zdało, że przeca mogymy, jako GOK , kapke na nich cosi utarżyć. Piyrszych siedymdzisiąt strojów do wypożyczalni uszyłach sama. Nie dziwałach sie czy mi kiery za do za to jakisikej grosz Szczyńśliwe , rozchichotane gymbeczki dziecek starczyły mi za wszycki gelcioki. W 1993r.w marcu założyłach Dzieciyncy Zespół Pieśni i Tańca „Goleszów”. Miano taki żech dała dlo szacunku i pamiyntanio ło piyrszym zespole, w kierym żech jo jeszcze tańcowała. Dziecka były strasznie szykowne. Przichodziły i chciały się łuczyć. Ni mieli my strojów. Pojczałach ich ze szkoły, ale trzeja jich było wyrychtować. Helfnyła mi w tym moja mama, kiero jeszcze za młodu się do takich sukni łoblykała. To mama cofnyła mie do czasów naszych stareczek. Pokozała mi wszystko i wszystkigo mie nałuczyła. Jak wyprać, naszkróbić i wybiglować kabotek, jak pięknie się zaczepić – wyżurkować, jak się wyłoblykać i wyglóndać szumnie. Czego nie wolno robić, coby, jak prawiła moja mama, stareczka się w grobie nie przewrócili. Kiejsi nie szło kupić cieszyńskich sukni, no to żech ich zaczyła szyć sama. Dziecka tak pieknie tańcowały, a jo chciała, co by też pięknie wyglóndały i co by my mieli swoji stroje – nie pojczowane. Tak żech zaczyła wyszywać żywotki. Je to łokropnie procno robota. Baji żech się nie nazdała, kiej się mi to tak rozbujało, że aji moji nazwisko wpisali do szlaku ginóncych zawodów w powiecie. Dlo mie to nigdy profesyjom nie było, jyno tak, jak panoczku prawicie –kóniczkym. Szło nóm ganc dobrze, nóm- boch łod poczóntku miała przi sobie takóm strasznie szykownóm paniczke. Łóna nóm grała na cyji. Zespoł sie strasznie gibko rozwijoł, miałach coroz wiyncyj pumocników. Jeździli my za granice i coroz wiyncyj my pokazowali. W programie my mieli siedym regiónów Polski. Do każdego swoji kostiumy. Skómbinowali my fajnóm kapele. Zespół zostoł ambasadorym gminy. Ludziska sie prali do naszego GOKu,
a to po jakisi łoblyczki do bajtla na bal, a to pojczać stroje ludowe, a to chcieli koncert, a to jakisi insze wieca. Przychodziły wycieczki, a jo łopowiadałach im ło tradycjach i zwyczajach, ło strojch. Znali nas daleko i szyroko. Pytali; co bych przyjyżdżała do inszych łośrodków i łopowiadała. Wszyscy kierzi mie posłóchali, prawili, że muszym strasznie to miłować co robiym, bo robiym to całóm sobóm. Mieli recht, jo robiła badania goleszowskich tradycji łod 1978 r.i fórt mie fascynujóm. Fórt muszym czegosi szukać. Jak żech poszła sztudyrować etnologije na Uniwersytecie w Cieszynie, zaczyły mi sie ukłodać łogniwka w tym lańcuchu tradycyji . Wiedziałach jaki mómy zwyczje w Goleszowie, ale chciałach eszcze wiedzieć czymu i skónd się wziyły. Sztudyrowani mi w tym pumógło. Pisałach artykuły do gazet i kalyndorza Goleszowskigo. Chciałach co by ludziska kapke wiyncyj się dowiedzieli ło życiu i kulturze naszych starek i starzików. Napisałach i wyreżyserowałach dwie sztuki w gwarze, dwuaktowe: „Jezusek w Goleszowie” i „Wiesieli goleszowski” . Sztuki wystawióne były przez nasz zespół u nas w GOKu i strasznie się podobały. Chciałach pokozać życi w downym Goleszowie. Co było ważne, jako godali, jako byli łobleczóni, kogo posłóchali, kiery dóma rzóndził. Wiycie panoczku , ludziska przychodzóm i łodchodzóm. Czasym cosik po sobie zostawiają. Nasi przodkowie zostawili nóm strasznie kupe. Sóm to dobre wieca, bo przez tela roków sóm my im wierni. Bojym sie,czy się eszcze cosi łobsto i po naszych pokolyniach.
Pytaliście mie panoczku, co żech robiła przez całe żywobyci , jak bych wóm miała wszystko łopowiedzieć, to by sie wóm w tej gazecie nie zmieściło. Łopisałach jyny malusińki kónszczyczek. Krótko, to mogym powiedzieć żech się poświynciła goleszowskim tradycjom i goleszowski kulturze.
W GOKu robiłach przez sztyry a trzicet roków, przeszłach przez wszecki szczeble, aż do dyrektora. Nic żech nigdy żodnymu nie zebrała. Do wszystkigo żech doszła sama, dziynki swoim pomysłóm i ciynżki robocie, kierej żech się nigdy nie boła. Zespół żech prowadziła przez 21 roków. Na dwacatke zrobilimy jeszcze szumny jubileusz, a potym……. a potym w jednej chwili mi wszystko zebrali. Tak po prowdzie, to nie wiym zwóli czego. Je mi moc luto, bo niby żech je dóma, niby miyndzy swoimi?!.. tak, jak żech napisała kiejsi w swoim wierszu „Kąszczyczek ziymi” …..tak mi zapod na serduszku tyn kąszczyczek ziymi, tu mi dobrze, tuch je dóma i miyndzy swoimi.
Isto robiłach dobre wieca, bo dostałach strasznie kupe nagród i odznaczyń . Muszym się pochwolić, że miyndzy inszymi móm nagrode łod samego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskigo, móm Laur Srebrnej Cieszynianki i Honorowej Złotej Cieszynianki. Jedynostego listopada byłach w cieszyńskim teatrze na wielki gali rozdowanio Laurów 2017 roku i tam powiedzieli, że to je już dwacate rozdowani i , że rozdali łosimnoście Honorowych Złotych Cieszynianek . Je żech strasznie dumno, żech je w tych łosimnostu wyróżniónych, ale najbardziyj zaimawe je to, że żech je isto jedyno kiero dostała łobie- strzybnóm i złotóm cieszynianke. Takich nagród nie dostowo sie za byle gupote, ale gupotóm je, „jak se kierysi na przekor mamie, łodmrożo se łuszy”.
Kiejsi napisałach wiersz i chciałabych go tu zacytować:
Być człowiekym
Co się nóm to roztomili z tym światym zrobiło
co nikierych z cnej godności do celka wyzuło.
Dyby dzisio za cygaństwo piniądze płacili,
to by się nóm ponikierzi gibko zbogacili,
a dyby tak za obłude skrzydła przyprawiali,
to nikierzi na łokrągło by w lufcie lotali.
Czert na stołki ciepie lepy, jak pajyncze sieci,
a gdo tymu nie rozumiy już mu w kapsie siedzi.
Dzisio możesz ty mieć władz, jutro władza ciebie,
a pojutrze bez nazdanio łobudzić sie w niebie.
Tam Pómbóczek zastarany łzy rynkóm łociyro,
Że tak gibko do człowieka ziymski zło przywiyro,
bo nie ważne kim na ziymi przyszło ci być z wiekym,
Najważniejsze żebyś zawsze umioł być człowiekym!
Dzisio siedzym dóma, cieszym sie wnukami, dali piszym wiersze i programy zespołowe (móm aji na to wiyncyj czasu), uczym dziecka naszego śpiywanio i tańcowanio i se wyszywóm żywotki. Dali mie zapraszajóm, co bych przyjechała z wykładym, udzieliła kónsultacji ,poprowadziła warsztaty. Móm sie dobrze, dziynkować Pómbóczkowi, je żech zdrowo i jyno je mi kapke luto, że tak gibko Goleszów ło mie zapómnioł, nó może nie cały, bo moi kochani zespolocy – dziecka z moigo zespołu ło mie pamiyntajóm i mie łodwiedzajóm. Wiym, że wlołach w ich serduszka miłość i szacunek do kutury naszych starzyków i myślym, że może im to w życiu pumoże, bo już wiedzóm, co je najwiykszym bogactwym: …..Choć ni móm majóntku, stroju bogatego, ni ma żech człowikym rodu ubogigo, Bo moji bogactwo w sercu móm schowane, w spadku po starzikach z wiaróm przekozane.
