Jaworze – ożywczy oddech beskidów

0
2033
fot. arch. gminy
- reklama -

Jaworze to licząca ponad 700 lat i blisko 7 tys. mieszkańców podgórska miejscowość o charakterze wypoczynkowo-uzdrowiskowym, która położona jest w południowej części województwa śląskiego, granicząc od wschodu z miastem Bielsko-Biała.

Miejscowość usytuowana jest u północnego progu Beskidu Śląskiego
w rozgałęzieniu ułożonych południkowo ramion górskich łączących się w masywie Błotnego (917 m), znanego jako Błatnia. Głęboko wcięte doliny oraz stromo opadające stoki Bucznika (679 m), Ostrego (659 m), Borowiny (718 m) i Palenicy (688 m) tworzą urocze tło dla położonego na pagórkach Jaworza. Gmina Jaworze znana jest
z walorów uzdrowiskowych. W XIX wieku odkryto na tym terenie źródła wody bogate w sole jodo-bromowe. Corocznie przybywa tutaj wiele osób ze schorzeniami dróg oddechowych, które korzystają z oferty obiektów wczasowo-rekreacyjnych, licznych ścieżek rowerowych i spacerowych.

Z historii UZDROWISKA

Jaworze należy do najstarszych miejscowości na Śląsku Cieszyńskim – pierwsza wzmianka pochodzi z wykazu wsi książęcych Księstwa Cieszyńskiego z 1302 r. Pod względem dokumentacji historycznej wagę ma dopiero adnotacja z roku 1305. Znajduje się ona w opisie wsi mających dawać biskupowi wrocławskiemu Henrykowi
z Wierzbna dziesięcinę zbożową.
Od momentu powstania Jaworze miało wielu właścicieli. Największą rolę w jego rozwoju odegrały skoligacone ze sobą arystokratyczne rody baronów Laszowskich herbu Nałęcz i hrabiów Saint-Genois d`Anneaucourt, w rękach których miejscowość była przez okres 154 lat. W roku 1862 Maurycy hrabia Saint-Genois założył w Jaworzu pierwsze na Śląsku Cieszyńskim uzdrowisko na tzw. Śląsku austriackim. Uzdrowisko to przez wiele lat cieszyło się wielką popularnością – szczególnie wśród mieszkańców Galicji. W latach 1870-90 rozwinięto ofertę dostępnych zabiegów leczniczych, wśród których wymienić można picie żętycy, kąpiele igliwiowe, sztuczne kąpiele żelaziste czy kąpiele zimne w stawie zaopatrywanym w wodę przez górskie potoki. Renomę uzdrowisku zapewnił m.in. Wincenty Pol, piszący pochwały na jego temat do krakowskich dzienników.
W okresie międzywojennym do rozpropagowania walorów uzdrowiskowych Jaworza przyczyniła się m.in. Maria Dąbrowska, która po śmierci męża przybyła tu szukać ukojenia. Jej artykuły publikowane w prasie warszawskiej przyciągnęły do beskidzkiej miejscowości licznych gości. W ówczesnym środowisku artystycznym narodziła się wręcz moda na spędzanie okresu letniego w Jaworzu. Przybywali tu m.in. Julian Tuwim, Jan Parandowski czy Melchior Wańkowicz, a wcześniej Maria Konopnicka.
W 1927 r. w Jaworzu powstało Sanatorium Bielskiej Ubezpieczalni Społecznej dla Kobiet, a sześć lat później sanatorium dla dzieci. W międzyczasie podjęto też próby reaktywowania uzdrowiska. Starania te zniweczyła jednak wojna, która na długie lata położyła kres działalności zdrojowej w Jaworzu. W okresie Polski Ludowej co prawda zlokalizowano w Jaworzu najpierw sanatorium leczenia gruźlicy dla dzieci, a następnie Beskidzki Ośrodek Sanatoryjny, przemianowany w 1974 r. na Beskidzki Zespół Leczniczo-Rehabilitacyjny, ale jednocześnie nie podjęto próby nawiązania do chlubnych tradycji uzdrowiskowych. Nie sprzyjały też temu zmiany na mapie administracyjnej. Pozbawienie Jaworza w roku 1973 samodzielności administracyjnej zahamowało planowany rozwój tej miejscowości w kierunku uzdrowiskowym. Jednak po osiemnastu latach, dzięki zwartej postawie mieszkańców, Jaworze odrodziło się w roku 1991 jako samodzielna gmina, która walczy o swój rozwój, podejmując na nowo wysiłki o wpisanie na listę polskich uzdrowisk.

- reklama -

JAWORZE turystyczne i wypoczynkowe

Jednym z niewątpliwych atutów Gminy Jaworze jest jej położenie w pobliżu ważnych szlaków komunikacyjnych (droga ekspresowa S1), niewielka odległość od stolicy Górnego Śląska – Katowic oraz Małopolski – Krakowa, a także Czech i Słowacji. Posiadany potencjał rozwojowy w kierunku turystki uzdrowiskowej czyni z Jaworza miejsce interesujące zarówno dla turystów, jak i inwestorów.
Atrakcjami turystycznymi Jaworza są m.in. szlaki turystyczne wiodące poprzez Błatnią w kierunku na Szczyrk, Brenną, Ustroń i Wisłę, szlaki rowerowe biegnące m.in. z Krakowa do Wiednia, czy też ścieżki spacerowo-dydaktyczne. Na terenie miejscowości jest wiele ciekawych historycznie miejsc, w tym m.in. pałac i zabudowania dawnych właścicieli Jaworza – Rodziny Saint-Genois d`Anneaucourt, Glorietta na wzgórzu Goruszka – jako pamiątka przemarszu wojsk króla Sobieskiego w czasie Odsieczy Wiedeńskiej, czy też Zabytkowy Park Zdrojowy im. Józefa Piłudskiego. W parku tym nie brakuje urokliwych alejek spacerowych – w trakcie spaceru można podziwiać ok. 40 gatunków drzew i krzewów. Natomiast w upalne dni w Parku Zdrojowym można znaleźć ochłodę nad rozległym stawem z wysepką pośrodku. Niewątpliwą atrakcją jest też fontanna solankowa. W Parku Zdrojowym usytuowany jest również Amfiteatr – centrum życia kulturalnego Jaworza, w którym odbywają się liczne imprezy kulturalne, w tym m.in. posiadający wieloletnią tradycję i cieszący się wielką popularnością Jaworzański Wrzesień połączony z dożynkami gminnymi.
W ostatnich latach Jaworze systematycznie wzmacnia swój potencjał turystyczny. Dzięki pokaźnemu strumieniowi pozyskanych funduszy zewnętrznych udało się zmodernizować bądź wybudować od podstaw szereg miejsc, które wpływają na pozytywne postrzeganie miejscowości przez mieszkańców i turystów. Zmodernizowano wspomniany wyżej Park Zdrojowy, kompleksowo odnowiono centrum Jaworza – powstały nowe chodniki i miejsca parkingowe, wybudowano kanalizację sanitarną, odnawiając przy tym kilometry dróg gminnych. Pamiętano też o osobach ceniących sobie aktywny tryb życia – m.in. wybudowano ścieżki rowerowe, kompleks sportowy z ogólnodostępnymi boiskami do piłki nożnej i siatkówki oraz kortem tenisowym, powstał też park rekreacyjno-wypoczynkowy, a także plac do street workout. Wybudowano także unikatowe Muzeum Fauny i Flory Morskiej i Śródlądowej – jedyne takie na południu Polski. Nawiązując do tradycji uzdrowiskowych, dzięki środkom pozyskanym z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego, w roku 2014 wybudowano w Jaworzu Tężnię Zdrojową. Usytuowany w pobliżu Zabytkowego Parku Zdrojowego obiekt służy do naturalnej inhalacji oraz pełni funkcje rekreacyjne. Kolumna tężni została wyposażona w zbiornik solanki oraz system rusztu drewnianego wypełnionego tarniną. Jaworzańska tężnia zasilana jest oryginalną solanką z Zabłocia, która jest naturalnym środkiem kosmetycznym i leczniczym o największej na świecie zawartości jodu, dochodzącej do 140 mg w jednym litrze solanki. Inhalacje solankowe wspomagają oddychanie, zwalczanie i hamowanie stanów zapalnych oraz nawilżanie śluzówki. Pomagają w profilaktyce takich schorzeń jak przewlekły nieżyt nosa, gardła, krtani i oskrzeli, stany wyczerpania głosowego, alergiczne choroby górnych dróg oddechowych (przeciwwskazania: stany gorączkowe, ciężka niewydolność krążeniowo-oddechowa, uczulenia na jod lub którykolwiek ze składników).

Motylarnia w Jaworzu

Funkcjonujące w Jaworzu Muzeum Fauny i Flory Morskiej i Śródlądowej już niebawem ma zostać wzbogacone o kolejna atrakcję turystyczną, którą będzie pierwsza w naszym regionie „Motylarnia”. W sferycznym namiocie o średnicy 10 m. podziwiać będzie można krajowe i tropikalne motyle, a także inne owady. Specjalnie zaprojektowany pawilon zapewniać będzie idealne warunki nie tylko do obserwacji, ale także rozmnażania i hodowli tych pięknych zwierząt. Każdy, kto odwiedzi motylarnię, będzie mógł na własne oczy zobaczyć kolorowy i tajemniczy świat bezkręgowców, będzie mógł prześledzić cykl rozwojowy owadów, a przy odrobinie szczęścia zaobserwować moment wykluwania się dorosłego motyla z poczwarki i jego przemianę w skrzydlatą piękność.
Sporą część motylarni wypełnią rośliny (palmy, cytrusy, storczyki i inne), które prócz walorów dekoracyjnych pełnić będą również funkcję roślin pokarmowych, na których samice po kopulacji będą składać jaja, z których to z kolei wylęgać się będą gąsienice. Dzięki temu populacja motyli będzie samowystarczalna.
Prócz motyli będą również hodowane inne owady, w tym egzotyczne chrząszcze, pasikoniki, straszyki, czy modliszki. Z pewnością nie zabraknie też miejsca na pajęczaki. Obiekt ten stanie się doskonałym miejscem do edukacji przyrodniczej. Dzięki ukazaniu niezwykłego piękna i uroku tych zwierząt, może uda nam się uwrażliwić społeczeństwo na problemy ochrony tych zwierząt i siedlisk ich występowania.

Zapraszamy do JAWORZA

Jaworze nieustannie się rozwija. Wielki potencjał rozwojowy w kierunku turystyki uzdrowiskowej czyni z tej miejscowości miejsce atrakcyjne nie tylko dla turystów. Spokojne i malownicze stanowi doskonałe miejsce do wypoczynku. Nie brakuje też obiektów rekreacyjnych i turystycznych, pozwalających aktywnie spędzać wolny czas. Zapraszamy zatem do odwiedzenia Jaworza!

JAWORZE
Informacja Turystyczna
ul. Wapiennicka 25,
tel. 33 488 31 16
mail: biuro@opgj.pl