Trójkąt Dwóch Cesarzy – Zwaikaiserecke, Dziedzice-Goczałkowice

0
1887
fot. arch. autora
- reklama -

Jednym z najbardziej rozreklamowanych miejsc na Śląsku, znanym w całej ówczesnej Europie przed wybuchem I wojny światowej, był „Trójkąt Trzech Cesarzy”, niedaleko Mysłowic. Miejsce pikników, spotkań i wycieczek, miejsce, które bardzo często prezentowano na litografiach i widokówkach (ukazało się ich ok. 500) oraz w licznych różnojęzycznych folderach. Nazwa przylgnęła do tego miejsca po 1871 roku, gdy doszło do zjednoczenia Niemiec, a miejsce to stało się punktem granicznym trzech zaborczych cesarstw, Niemiec, Rosji i Austro-Węgier. Linie graniczne między tymi państwami biegły rzekami: Biała Przemsza i Czarna Przemsza (od tego miejsca rzeka przybiera już nazwę Przemsza). Obecnie są to tereny miast: Mysłowic – dzielnice Brzęczkowice, Słupna oraz Sosnowca – dzielnice Modrzejów i Jęzor. Nazwa „Trójkąt Trzech Cesarzy” jest kalką językową pochodzącą z niemieckiego słowa „dreieck” oznaczającego „trójkąt” i została przyjęta od podziału terenu, gdzie widły utworzone przez rzeki dzielą teren na trzy części.

Jak pisały ówczesne gazety, tygodniowo odwiedzało „Trójkąt Trzech Cesarzy”, od 3 do 8 tysięcy wycieczkowiczów i turystów. Po rzece pływały dwa niewielkie parostatki wycieczkowe, można było podziwiać widoki z Wieży Bismarcka (wybudowanej w 1907 roku, a zburzonej w 1937), znajdującej się po niemieckiej stronie. Granica przestała istnieć faktycznie w tym miejscu w 1915 roku po zajęciu Królestwa Kongresowego (należącego do Rosji) przez armie Niemiec i Austro-Węgier. Formalnie „Trójkąt Trzech Cesarzy” zniknął w 1918. Materiały z rozebranej wieży wykorzystano m.in. do budowy bazyliki Chrystusa Króla w Katowicach i do budowy wejścia do grobowca Marszałka Józefa Piłsudskiego w krypcie Srebrnych Dzwonów w Katedrze Wawelskiej.
Mało kto wie, że na południowych rubieżach Śląska, na rzece Wiśle, która była granicą Cesarstwa Austro-Węgier i Niemiec, pomiedzy Dziedzicami a Goczałkowicami Zdrój znajdował się drugi cesarski trójkąt, „Zwaikaisereck”. Nazwa pojawiła się na przełomie XIX i XX wieku i przetrwała do końca I wojny światowej. Nie miał on takiego waloru reklamowego jak „Trójkąt” na Przemszy (znanych jest tylko ok. 20 pocztówek prezentujących to miejsce), ale był także miejscem eskapad i spacerów. Przy drodze z Dziedzic (ulica Legionów), przed Wisłą, przed posterunkami granicznymi, znajdowała się znana w okolicy restauracja „Stara Winiarnia”, która przyciągała entuzjastów dobrej kuchni i wybornych trunków. Gospoda „Stara Winiarnia” powstała w latach 50-tych XIX wieku. Była ostatnim budynkiem po austriackiej stronie przed granicą, więc często jej gośćmi bywali konspiratorzy, druchowie z Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i Związku Strzeleckiego, późniejsi legioniści, powstańcy śląscy i uczestnicy wojny polsko-czeskiej o Śląsk Cieszyński. Bywali tu także przeróżni przemytnicy i spekulanci „przerzucający” towary przez zieloną granicę.

Dziś to miejsce nie przyciąga, a wręcz odstrasza swym stanem i wyglądem. Ruina grożąca zawaleniem. Szkoda!

Most na Wiśle, łączący Czechowice-Dziedzice z Goczałkowicami Zdrój, sprzyja spacerom, wycieczkom rowerowym przejażdżkom, więc może wartoby było przywrocić temu miejscu jego dawną świetność. Włodarze Sosnowca i Mysłowic w 2004 roku, w miejscu „Trójkąta Trzech Cesarzy” postawili obelisk i od tego czasu świętują tam rocznicę wejścia Polski do Unii Europejskiej. Może mieszkańcy Goczałkowic Zdroju i Czechowic-Dziedzic mogliby mieć także takie miejsce do spotkań.

- reklama -

W latach trzydziestych XX wieku, przy „Trójkącie Dwóch Cesarzy”, na Wiśle, odbywały się uroczystości związane ze Świętem Morza, organizowane przez członków czechowickiego Koła Ligi Morskiej i Kolonialnej. Od 1936 roku do wybuchu II wojny światowej, uroczystości te organizowano na stawie „Kopalniok”, znajdującym się przy kopalni węgla kamiennego „Silesia”. Warto by było wykorzystywać walory tego miejsca w folderach i na widokówkach promujących miasto Czechowice-Dziedzice i uzdrowisko Goczałkowice Zdrój. Jest to bowiem ciekawe i historyczne miejsce, o „cesarskim wymiarze”.(jc)