Śląsk Cieszyński – specyficzne dla tego regionu jest zróżnicowane ukształtowanie terenu
i wynikająca z tego faktu różnorodność charakteru poszczególnych jego części. Na południu wznoszą się Beskidy z zalesionymi stokami, a im dalej na północ, tym teren robi się coraz bardziej płaski, aby w końcu przeobrazić się w krajobraz nizinny obfitujący w liczne akweny ze Zbiornikiem Goczałkowickim na północnej granicy regionu. Wyjątkowość tego obszaru jest wynikiem przenikania się wielu różnorodnych czynników. Na dzisiejszy wizerunek cieszyńskiej ziemi ogromny wpływ mieli i mają jej mieszkańcy. Współistnienie wyznań religijnych, różnice wynikające z kultury związanej z regionem, złożony proces kształtowania się tożsamości narodowej oraz historyczne zmiany przynależności państwowej odcisnęły trwałe piętno na społeczeństwie Śląska Cieszyńskiego.
Bogactwo historyczne, wyjątkowa kultura, zabytki sakralne, atrakcje turystyczne, szlaki górskie czy urokliwe stawy tworzą całokształt zachęcający do bliższego poznania i zobaczenia wszystkiego z bliska. Warto wybrać to miejsce na rodzinne wakacje, aktywny wypoczynek czy weekendowy wypad. Do dyspozycji turystów jest bardzo dobrze rozwinięta baza noclegowa (ponad 24 tys. miejsc noclegowych), do której zalicza się m.in.: hotele, sanatoria, schroniska, pensjonaty oraz gospodarstwa agroturystyczne.
Do wycieczek w Beskidy nie trzeba nikogo specjalnie namawiać. Malowniczość i dostępność tych gór dla turystów o różnym stopniu sprawności fizycznej i wspaniałe zabytki, które można podziwiać we wsiach i miastach, zachęcają do czynnej turystyki. Beskidy są wyjątkowym regionem również dlatego, że o każdej porze roku można tu znaleźć coś dla siebie.
Najważniejsze miejscowości turystyczne w okolicy to: Wisła, Brenna, Istebna, Ustroń, Skoczów, Hażlach czy Cieszyn. Dawniej w góralskich wsiach podstawowym źródłem utrzymania było pasterstwo, a dokładniej szałaśnictwo, dziś jednak miejscowa ludność jest nastawiona na wykorzystywanie turystycznych, uzdrowiskowych i wypoczynkowych walorów swojej małej ojczyzny. Dodatkową atrakcją dla turystów odwiedzających Trójwieś Beskidzką są liczne na halach stada owiec.
Architektura – dla niej warto odwiedzić Śląsk Cieszyński
Ważnym miejscem na mapie tego regionu jest Cieszyn. Jako stolica Śląska Cieszyńskiego z bogatą i odległą historią zaprasza do zwiedzania zabytków i podziwiania niezwykłej architektury. Pierwszym księciem cieszyńskim został Mieszko, założyciel linii Piastów cieszyńskich. Jako stolica księstwa Cieszyn nadal zyskiwał na znaczeniu i był rozbudowywany. Największy rozwój przypadł na lata panowania księcia Przemysława I Noszaka, który w 1374 nadał Cieszynowi nowe prawa miejskie na wzór Wrocławia i w miejsce drewnianego zamku wzniósł murowany. Habsburgowie – rządzili Księstwem Cieszyńskim od 1653 r. i jako władcy Królestwa Czech, i jako prywatni właściciele – do 1918 r. Do początków XX w. wybudowano w mieście wiele obiektów, które służą Cieszynowi do dziś.
Zwiedzanie Cieszyna warto rozpocząć na cieszyńskim rynku. Wokół niego wznosi się wiele zabytkowych kamieniczek, ratusz i najstarszy w mieście hotel „Pod Brunatnym Jeleniem”. Niedaleko można jeszcze zajrzeć do Teatru Adama Mickiewicza przy Placu Teatralnym 1. Budynek teatru, który zaprojektowali europejskiej sławy architekci wiedeńscy. Ma widownię na 630 miejsc i obrotową scenę. Z zewnątrz zachwyca. Od wewnątrz – jeszcze bardziej. By poznać historię i tradycję miasta warto udać się do Muzeum Śląska Cieszyńskiego. Ekspozycją stałą jest wystawa „Na skrzyżowaniu wielu kultur”, która dokumentuje najstarsze dzieje Cieszyna i Śląska Cieszyńskiego. Stamtąd obowiązkowym kierunkiem jest ul. Głęboka – główna ulica Cieszyna, od wieków łącząca rynek ze Wzgórzem Zamkowym. Jej poziom był niższy niż poziom chodników – aby umożliwić przejście z jednej strony ulicy na drugą, przerzucone były mostki. Niegdyś zwana też ul. Polską. Kamienice z różnych okresów tworzą specyficzny klimat Cieszyna. Można tu zrobić zakupy, ale także skorzystać z oferty kawiarni. Będąc na tej ulicy warto zajrzeć również do Muzeum Drukarstwa, które upamiętnia bogate tradycje drukarskie regionu. Można śmiało przyznać, że jest to jedno z najlepiej zachowanych i najbogatszych zbiorów tego rodzaju w całym kraju. W Muzeum zachowano typograficzną drukarnię od czcionek, matryce i klisze po urządzenia i maszyny odlewnicze, drukujące i introligatorskie. Najstarszą, pełnosprawną maszyną do drukowania jest pochodząca z XIX w. Bostonka. Można tu wziąć udział w warsztatach graficznych, introligatorskich i typograficznych. Stąd już całkiem blisko na Wzgórze Zamkowe, gdzie wszystko się zaczęło. Pierwotny drewniany gród w XIV w. zastąpiono murowanym gotyckim zamkiem książęcym, który został zniszczony podczas wojny trzydziestoletniej. Habsburgowie przebudowali całą Górę Zamkową w 1840 r., pozostawiając kilka dawnych obiektów wkomponowanych w zieleń parku. Wieża Piastowska z XIV w. ma 29 m i wejście na nią jest po prostu obowiązkowe. Z jej szczytu rozpościera się TAKI WIDOK, że aż nie chce się schodzić w dół.
Zamek Cieszyn to również instytucja, która mieści się w Pałacu Myśliwskim wybudowanym przez Habsburgów na Wzgórzu Zamkowym. Na swoich wystawach prezentuje m.in. nowoczesne wzornictwo i tradycyjne rzemiosło w nowej roli. Na terenie Wzgórza Zamkowego znajduje się jedno z ważniejszych miejsc
w tym mieście – Rotunda z XI w. To jedna z najstarszych świątyń chrześcijańskich w Polsce, której wizerunek znajduje się na banknocie 20-złotowym. Ale Wzgórze Zamkowe to również Browar Zamkowy Cieszyn znany w środowisku birofilów i nie tylko. Nie dość, że warzy piwo według starych zasad nieprzerwanie od 1846 roku, to jeszcze leży na śląskim Szlaku Zabytków Techniki i jest otwarty na swoich gości.
Tu jest początek i koniec Polski
Opuszczając Wzgórze Zamkowe obowiązkowym kierunkiem jest rzeka Olza i Most Przyjaźni.
Są tacy, którzy twierdzą, że Cieszyn jest największym miastem w Polsce, bo… nie zmieścił się w granicach państwa. Przez lata był podzielony, a granica na Olzie była pilnie strzeżona. To jednak zmieniło się po wejściu Polski i Czech do Unii Europejskiej, a potem do strefy Schengen.
Rzeka Olza jest najważniejszą rzeką Śląska Cieszyńskiego (płynie także przez Krainę Górnej Odry). Łącznik obu, podzielonych granicą państwową części, współtworzących dzisiaj Euroregion Śląsk Cieszyński. Rzeka od zawsze odgrywała ważną rolę w dziejach i kulturze mieszkańców Śląska Cieszyńskiego. Olza stanowi bowiem oś dzielącą region na część wschodnią i zachodnią. Źródła rzeki biją na stokach Karolówki i Gańczorki
w Beskidzie Śląskim, w Istebnej, po polskiej stronie granicy. Stąd płynie początkowo na zachód, by po czeskiej stronie granicy, w Jabłonkowie, zmienić kierunek na północny. W Cieszynie Olza staje się rzeką graniczną, ale tylko do Karwiny.
Po upadku cesarstwa i zakończeniu I wojny światowej Cieszyn, jak i cały Śląsk Cieszyński, stał się terytorium spornym pomiędzy Polską i Czechosłowacją. W styczniu 1919 doszło do wojny. Spór został rozstrzygnięty przez paryską Radę Ambasadorów w 1920, która podzieliła Śląsk Cieszyński i Cieszyn wzdłuż rzeki Olzy.
Najstarsza część miasta znalazła się w granicach Polski, zaś przemysłowa z dworcem kolejowym i wodociągami w granicach Czechosłowacji. I tak Cieszyn pozostaje podzielony do dzisiaj. Już tylko z kart historii obecni mieszkańcy mogą wspominać jeżdżący kiedyś tramwaj na drugą stronę Olzy. Za to do dzisiaj doskonale wielu mieszkańców pamięta straż graniczną i długie kolejki na granicy w czasach PRL-u. Granica na Olzie w naturalny sposób generowała problemy przemytnicze. Zarówno Polacy jak i Czesi znajdowali atrakcyjne dla siebie towary. Dla Polaków były to wszelkiego rodzaju przybory szkolne od teczki po ołówki, obuwie i sprzęt sportowy, owoce cytrusowe i gumy do żucia. Czesi gustowali
w polskich słodyczach, drzwiach harmonijkowych, wyrobach z wikliny, sztucznych choinkach, sztucznych kwiatach i wieńcach nagrobnych. Kupowali i kupują
w ilościach hurtowych polskie ziemniaki, ogórki i cebulę. Szczególnym zjawiskiem w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku był przemyt alkoholu organizowany przez tzw. „mrówki”. Przy stosunkowo dużym bezrobociu ten proceder łagodził skutki braku pracy. Przemytnicy działali zazwyczaj w kilkunastoosobowych grupach. Ci, którzy przenosili towar przez granicę, nie musieli się martwić o jego zbyt.
Ale Cieszyn to nie jedyne atrakcyjne przejście graniczne na Śląsku Cieszyńskim. We wsi Jaworzynka na tzw. Trójstyku łączą swoje granice trzy państwa – Polska, Czechy i Słowacja. Stanowi on atrakcję turystyczną, kulturową i historyczną. Topograficzny punkt, gdzie zbiegają się miejscowości Istebna, Hrcavy i Cierny, znajduje się w głębokim na 8 m i szerokim na 34 m jarze-potoku i stanowi środek okręgu opisanego na wierzchołkach trójkąta równoramiennego, wyznaczonego przez trzy stojące granitowe obeliski. Dostęp do Trójstyku, wzdłuż granicy polsko-czeskiej dla pieszych, rowerzystów i zwiedzających z wózkami, ułatwiają wyłożone płytkami schody oraz 90 metrowa ścieżka asfaltowa.
Do Czech możemy przejść również w miejscowościach: Cieszyn Boguszowice, Marklowice Górne, Zebrzydowice, Kaczyce Dolne, Wisła – Stożek, Wisła – Jawornik, Wielka Czantoria, Leszna Górna, Puńców.
Tekst, źródło: www.openairmuseum.info/pl/
