Fot. Baird ze swoim wynalazkiem, 1925 rok. Źródło fot. . https://www.sussexexpress.co.uk/news/people/hastings-history-how-television-was-invented-in-hastings-4036466, online 28.10.2023.
- reklama -
Są tacy, którzy nie wyobrażają sobie Świąt Bożego Narodzenia bez Kevina samego w domu. Pisząc te słowa, nie wiem, czy stacja telewizyjna, która od lat zamieszcza w swej świątecznej ofercie ten kultowy już film, także i w tym roku umożliwi fanom Kevina… podtrzymanie tradycji. Myślę, że tak.
Na drugim biegunie są dziś ci, którzy deklarują, że „nie mają telewizora w domu” – w czasach, gdy jakiś telewizor może mieć każdy, swoistą modę na jego nieposiadanie tworzą przeważnie ludzie młodzi i/lub dobrze wykształceni i dobrze zarabiający. Również sama telewizja, ta jaką znamy, tradycyjna, linearna powoli odchodzi w przeszłość na rzecz serwisów VOD. Jednak – moim zdaniem – świat bez telewizji, w takiej czy innej formie, i bez domowego ekranu – nieważne, czy jego funkcję będzie pełnił telewizor, laptop czy projektor – nie jest już możliwy. Ale! Nie byłoby dziś ani wielu ekranizacji telewizyjnych na miarę arcydzieła, ani możliwości kibicowania bez wychodzenia z domu, bez pewnego szkockiego „wariata”.
Może mieć przy sobie brzytwę! Kogo tak przestraszył się redaktor gazety „Daily Express”? Ano osobnika, który 2 października 1925 roku przyszedł do redakcji poinformować, że wynalazł maszynę do oglądania przez radio i chciał nagłośnić swój sukces. Redaktor, usłyszawszy, w jakiej sprawie chce z nim rozmawiać, wezwał jednego z pracowników i polecił mu: Na miłość boską, idź do recepcji i pozbądź się szalonego człowieka, który tam jest.
Tym człowiekiem był John Logie Baird, urodzony w Glasgow w 1888 roku inżynier i wynalazca. Nie on pierwszy oczywiście myślał o wynalazku mogącym transmitować obraz na odległość. Pierwszym, który doszedł do wymiernych rezultatów był Paul Gottlieb Nipkow. W 1884 roku wynalazł on system dysków skanujących. Była to tarcza umożliwiająca mechaniczny wybór obrazu. Dysk Nipkowa został nazwany przez historyka telewizji Alberta Abramsona „głównym patentem telewizyjnym”. Kolejnym wynalazcą, który przybliżył świat do wynalezienia telewizora był niemiecki fizyk Arthur Korn. Zaprojektował i zbudował w latach 1902-1907 pierwsze obwody umożliwiające sygnał transmisji obrazu. Jego wynalazek pozwolił na zwalczenie problemu zaniku obrazu. Obwód kompensacyjny Korna pozwalał także wysyłać zdjęcia siecią telefoniczną lub bezprzewodowo, również na duże odległości, np. z Europy do Ameryki. Osiągnięcia Nipkowa i Korna stały się podstawą wynalazku Bairda.
Baird – z powodu złego stanu zdrowia, tj. kłopotów z płucami – na początku 1923 roku przeprowadził się do Hastings, na południowym wybrzeżu Anglii. W swej autobiografii wspominał później, że „spacerując po klifie w kierunku Fairlight Glen, rozmyślał o skonstruowaniu telewizora”. Później, w warsztacie przy 21 Linton Crescent wcielał w życie swoje pomysły. Niesamowite jest to, jakich materiałów użył do stworzenia pierwszego na świecie odbiornika telewizyjnego – były to: pojemnik na kapelusze, soczewki z lampek rowerowych, skrzynka po herbacie oraz nożyczki, igły, wosk uszczelniający i klej. W lipcu 1924 Baird roku został porażony prądem o wartości 1000 woltów – zdarzenie przeżył, miał jednak dość mocno poparzoną rękę. Mimo tego, jak i konieczności znalezienia nowego warsztatu prace postępowały dalej i już 25 marca 1925 roku Baird przeprowadził pierwszą publiczną demonstrację ruchomych sylwetek telewizyjnych w domu towarowym Selfridges w Londynie. Prezentację powtarzał przez trzy tygodnie jako lokalną atrakcję przyciągającą klientów.
Pierwszym człowiekiem transmitowanym sygnałem telewizyjnym był przypadkowy przechodzień, 20-letni pracownik biurowy William Edward Taynton, a dokładniej jego twarz. Oficjalna prezentacja pierwszego telewizora odbyła się 26 stycznia 1926 roku w towarzystwie członków Royal Institution i reportera z „The Times” w londyńskim laboratorium Bairda. Choć jakość obrazu była słabiutka, a płynność na poziomie
12,5 klatek na sekundę przypominała raczej slajdy, to i tak wywarła ogromne wrażenie na zaproszonych gościach.
Dość powiedzieć, że już w 1928 roku Baird jako pierwszy przeprowadził transmisję obrazu z Anglii do USA. Był także pierwszym konstruktorem telewizji kolorowej. Niektórzy komentatorzy mówili żartobliwie, że czasem warto „dać się popieścić” prądowi o wartości 1000 woltów, jeśli efektem tego będą tak znamienite wynalazki.
Pierwsze telewizory w sklepach można było kupić już pod koniec lat 20. To firma Bairda jako pierwsza zaczęła sprzedawać radioodbiorniki, które potrafiły odbierać również ruchomy obraz. Urządzenie nosiło nazwę Televisor (z greckiego tele – daleko i łacińskiego visio – widziany obraz) i kosztowało 26 ówczesnych funtów. W ciągu kilku kolejnych lat działalność rozpoczęli komercyjni producenci odbiorników oraz pierwsze stacje. Wkrótce przeprowadzono, wywołującą w tamtych czasach prawdziwe zdumienie, transmisję z Igrzysk Olimpijskich Berlin 1936. W 1939 roku, przed rozpoczęciem II wojny światowej w Anglii działało 19 000 odbiorników. Z kolei w 1969 roku cały świat mógł obejrzeć pierwszy krok człowieka na Księżycu.
W Polsce eksperymentalną stację telewizyjną uruchomiono w 1937 roku. Już rok później wyemitowano pełnometrażowy dramat kostiumowy Barbara Radziwiłłówna (reż. Józef Lejtes), ale poziom oglądalności nie był imponujący – działało wówczas w Polsce ledwie nieco ponad dwadzieścia odbiorników. Oficjalnie start pierwszej stacji telewizyjnej w naszym kraju datuje się na 1952 rok.
Prace Bairda nad skonstruowaniem telewizora trwały od 1923 do 1926 roku, zatem mija właśnie 100 lat od powstania wynalazku, który istotnie odmienił codzienność większości ludzi i współtworzył współczesną kulturę. Czy telewizja nadal „odpowiada żywotnym potrzebom całego społeczeństwa”? W Boże Narodzenie 2023 roku, oglądając koncert kolęd lub Kevina… w telewizji – być może okazyjnie, podczas wizyty u bliskich, przy okazji biesiadowania przy świątecznym stole – możemy sobie chyba spokojnie odpowiedzieć, że stuletni wynalazek nie powiedział jeszcze ostatniego słowa.
W tekście wykorzystałam cytat z filmu Miś (reż. Stanisław Bareja).
Fot. Baird i jego telewizor.. Źródło fot. . https://www.sussexexpress.co.uk/news/people/hastings-history-how-television-was-invented-in-hastings-4036466, online 28.10.2023.Fot. Zdjęcie pierwszego obrazu wyemitowanego przez telewizor Bairda. Źródło: . https://www.komputerswiat.pl/artykuly/partnerskie/90-lat-telewizji-poznaj-jej-historie/9nybl5l, online 28.10.2023.
